Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha How The Stock Markets Works (Mwongozo wa Jinsi Soko la Hisa Linavyofanya Kazi)

Habari ya leo rafiki na msomaji wa mtandao wa fikra za kitajiri.

Ni matumaini yangu kuwa unaendelea kupambana kwa ajili ya kuboresha maisha yako. Karibu tena katika mtandao wa FIKRA ZA KITAJIRI kwa ajili ya uchambuzi wa kitabu cha wiki hii. Leo hii ikiwa ni wiki ya 37 katika kipindi cha mwaka 2017 naendelea kukushirikisha uchambuzi wa vitabu mbalimbali kwa ajili ya kukupa maarifa ambayo ni wajibu wako kuyatumia ili ubadilishe kila sekta ya maisha yako.

Makala hizi za uchambuzi wa vitabu zimekuwa zikikufikia kila wiki kwa kadri ambavyo napata muda wa kukushirikisha kile ninachojifunza kutoka kwenye vitabu vya maarifa mbalimbali. Ni matarajio yangu kuwa muda ninaotumia kushirikisha uchambuzi wa vitabu umekuwa wa msaada mkubwa kwako katika kubadilisha maisha yako. Hata hivyo, mtandao huu bado unahitaji maoni/ushauri au shuhuda kwa namna ambavyo umekuwa wa msaada kwako au namna ambavyo unahitaji makala hizi ziboreshwe zaidi (tuma maoni/ushauri/ushuhuda wako kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com).

Ili uendelee kunufaika na makala za mtandao huu BONYEZA HAPA na ujaze fomu kisha bonyeza “jiunge/subscribe” utakuwa umejiunga na mtandao huu. Kwa kujiunga na mtandao huu utapata makala zinazochapishwa humu moja kwa moja kwenye barua pepe yako bila malipo yoyote.

Kitabu cha wiki hii ni “How the Stock Markets Works” kutoka kwa Profesa Ramon P. De Gennaro wa Chuo Kikuu cha Tennessee, Knoxville. Hapa tunashirikishwa mwongozo wa kufahamu namna ambavyo Soko la Hisa linafanya kazi kwa ajili ya kila mmoja wetu kufanya maamuzi sahihi ya uwekezaji kwenye hisa za kampuni mbalimbali.

Linapokuja suala la ukwezaji kwenye hisa ni wachache sana hasa kwa vijana ambao wanafahamu uwekezaji huu. Pia, vijana wengi hawavutiwi na uwekezaji wa hisa kwa vile walio wengi wanataka utajiri wa haraka. Uwekezaji wa hisa unabadirika kila wakati na hivyo ni uwekezaji ambao kabla ya kuwekeza unahitaji kufahamu mabadiliko ya namna hiyo. Hii ni kutokana na ukweli kwamba soko la hisa linaendeshwa na hisia za wanunuaji pamoja na wauzaji wa hisa.

Karibu tujifunze wote machache niliyojifunza kwenye hiki:

1. Unapoamua kununua au kuuza hisa fanya hivyo kwa dhana ya kuwa bei ya wakati huo ni halisi kwa maana ya kwamba hisa husika haiuzwi kwa bei ya juu/chini kuliko thamani yake. Hata hivyo, unahitaji kukumbuka kuwa hata kama bei ni halisi bado bei hiyo si ya uhakika kwani inaweza kubadilika ndani ya masaa au siku. Na hii ndio itathibitisha kuwa bei husika ilikuwa/haikuwa halisi. Na hivyo uwekezaji wa hisa ni biashara ambayo muhusika ni lazima awe tayari kubeba hatari (risk) kwani hakuna ambaye anajua bei ya hisa za kampuni fulani zikuwa na thamani gani siku zijazo.

2. Pia katika uwekezaji wa mtaji unahitaji kufahamu uwekezaji kwenye dhamana. Kwa kifupi moja ya tofauti kati ya hisa na dhamana, dhamana zinauzwa kwa makubaliano maalumu katika kipindi cha muda maalumu (muda wa kuiva dhamana). Zipo dhamana za muda mfupi, muda wa kati na dhamana za muda mrefu. Katika uwekezaji wa dhamana, mwekazaji ananufaika na ongezeko la thamani ambalo ulipwa kwa pamoja na mtaji uliowekezwa baada ya muda kuisha wa dhamana alizonunua. Hapa unahitaji kutambua kuwa katika uwekezaji wa dhamana mwekezaji anakuwa na uhakika wa kupata faida pamoja na mtaji wake aliowekeza mara baada ya kuiva kwa dhamana husika.

3. Unapowekeza kwenye hisa unategemea kufaidika kupitia ongezeko la thamani ya hisa za kampuni husika pamoja na gawio kwa wanahisa kulingana na idadi ya hisa zako. Hapa unahitaji kujifunza vitu viwili; moja, kama thamani ya hisa za kampuni husika itashuka basi na wewe utegemee kupata hasara kwenye uwekezaji wako (mtaji) na endapo thamani ya hisa ikiongezeka ndivyo na wewe mtaji wako utaogezeka. Mbili, gawio la kila mwaka linakokotolewa kulingana na faida iliyotengenezwa na kampuni katika kipindi husika. Kama kampuni imepata hasara ndani ya kipindi husika tegemea kupata gawio kidogo. Hizi pia ni tofauti nzuri kati ya uwekezaji wa kwenye hisa na dhamana kwani uwekezaji wa kwenye dhamana hautegemei faida iliyotengenezwa au kupanda na kushuka kwa thamani kama ilivyo kwenye hisa.

4. Gawio linaweza kulipwa kwa mfumo wa hisa au kwa mfumo wa pesa taslimu kulingana na utaratibu wa kampuni husika. Hii ina maana kwamba kama kampuni inalipa gawio kwa mfumo wa hisa wawekezaji wanategemea idadi ya hisa zao kuongezeka kila mwaka kwa kutegemea faida iliyotengenezwa na kampuni husika katika kipindi hicho. Na pale kampuni inapotoa gawio kwa mfumo wa fedha taslimu maana yake ni kwamba idadi ya hisa za wawekezaji inaendelea kuwa ile ile kama hawajanunua hisa zaidi ndani ya kipindi husika na gawio lao hulipwa moja kwa moja kwenye akaunti zao au kwa cheki kila mwaka kulingana na faida iliyotengenezwa.

5. Kwa ujumla tunakiwa kujifunza kuwa hisa na dhamana ni mfumo unaowezesha wamiliki wa kampuni husika kugawana mali zinazomilikiwa na kampuni husika au mali zinazozalishwa na kampuni husika ndani ya kipidi husika. Ugawanaji wa mali hizi unategemea na kiasi ulichowekeza kwenye kampuni husika na hivyo kwa maana nyingie uvuna kulingana na ulichopanda.

6. Je soko la hisa ni nini? Kama ambavyo tunafahamu kuwa soko sehemu inayounganisha watu zaidi ya mmoja kwa ajili ya kufanya biashara aidha ana kwa ana au kwa kuunganishwa na mtandao wa internet, pia soko la hisa lina maana hii kwa kuwa ni mtandao wa kifedha unaowaunganisha watu kwa ajili ya kuuza au kununua umiliki wa hisa au dhamana. Soko hili linafanya kazi sawa na masoko mengine kwa maana misingi muhimu ya masoko kama vile ushindani kwenye soko. Hii ina maana kwamba kama unauza hisa zako unahitaji wateja makini wa kununu hisa zako na kama unanunua unahitaji wauzaji wa makini wa kuuza hisa/dhamana.

7. Msingi mwingine wa soko la hisa ni idadi ya kampuni zinazouza hisa zake kwenye soko husika. Kama ilivyo kwenye masoko mengine, bei nzuri ya bidhaa Y inategemea na idadi ya watu wanaouza au kuzalisha bidhaa Y kwenye soko husika. Kadri wauzaji wa bidhaa Y wanavyokuwa wachache ndivyo bei ya bidhaa hii itapangwa kulingana na mapenzi ya muuzaji na watumiaji watatokosa uchaguzi zaidi ya kununua bidhaa Y hata kama bei ipo juu. Ndivyo ilivyo kwenye soko la hisa ili kuondoa tabia ya kampuni moja kuhodhi (kumiliki) soko ni lazima makampuni mapya kwenye soko yawe yanaongezeka mara kwa mara na hivyo kuleta ushindani kwenye soko la hisa.

8. Katika masoko ya hisa taarifa ni muhimu kwa wawekezaji wapya. Kabla ya kuamua kununua hisa unahitaji kufanya tafiti za ni kampuni zipi hisa zake zimekuwa zikifanya vyema kwenye soko kwa muda mrefu. Hii ni tofauti ni kwenye masoko ya bidhaa nyingine kama gari. Mfano, kama unahitaji kununua gari ambalo lilishatumika hauwezi kufahamu matatizo ya gari husika mpaka pale utakapokuwa umenunue. Na hii inafanya wanunuaji kushusha bei ya bidhaa husika wakidhani kuwa pengine bidhaa hiyo inaweza kuwa na mapungufu. Kwenye soko la hisa hii ni tofauti kwani kuna kampuni nyingi na kila moja ina maelfu ya hisa inazouza zenye thamani sawa. Wajibu wako ni kuchagua kampuni ipi ambayo itakuwezesha kupata faida nzuri kulingana na kiasi ulichowekeza.

9. Soko la hisa linafanya kazi chini ya aina mbili ambazo ni soko la awali/msingi na soko la upili (secondary stock market). Katika soko la awali wamiliki wa kampuni wanakuwa na lengo la kuongeza mtaji wao na hivyo wanaweka hisa mpya katika soko kwa ajili ya kupata wamiliki wapya. Katika soko la upili ni kwamba wamiliki wanaomiliki hisa zao wanaamua kuuza hisa au sehemu ya hisa zao kwa ajili ya kupata fedha. Suala ya kujifunza hapa ni kwamba katika soko la awali fedha za mauzo ya hisa zinakwenda moja kwa moja kwa mmiliki wa kampuni wakati katika soko la upili umiliki unahama kutoka kwa mtu mmoja kwenye mwingine kulingana na idadi ya hisa alizouza. Anachofanya mmiliki wa kampuni ni kuhamisha idadi ya hisa zilizouzwa kutoka kwa mmiliki wa awali kwenda kwa mmiliki mpya.

10. Wekeza kwenye hisa ukiwa na malengo ya muda mrefu. Mwandishi anatushirikisha kuwa uwekezaji wa hisa sio aina ya uwekezaji ambao utawekeza leo na kesho ukaamka tajiri. Kama unahitaji utajiri wa haraka basi tambua kuwa aina hii ya uwekezaji haitokufaa kwani inahitaji muda kwa ajili ya kuvuna kwa faida kile ambacho umewekeza.

Soma: Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha The Warren Buffet Way (Njia za Warren Buffet: Mwenkezaji na Bilionea wa Siku Nyingi)
               

11. Thamani ya hisa ipatikana/kutambuliwa kwa kuangalia vitu vitatu; moja, kiasi cha fedha ambacho unategemea kutengeneza kutoka kwenye hisa husika (kadri kiasi cha fedha kinavyokuwa juu ndivyo na thamani ya hisa inakuwa juu). Mbili, ni kwa muda gani unatakiwa kusubiri kwa ajili ya kupata fedha tarajiwa katika hisa zako (kadri unavyotakiwa kusubiri kwa muda mrefu kupata fedha tarajiwa ndivyo na thamani ya hisa inakuwa chini na kinyume chake ni sahihi). Tatu, kiwango cha riba katika muda unaotakiwa kusubiri kwa ajili ya kupata fedha tarajiwa kutoka kwenye uwekezaji wako (kadri kiwango cha riba kinavyokuwa juu ndivyo na thamani ya hisa inavyokuwa chini na kinyume chake ni sahihi).

12. Katika soko la hisa ni vigumu sana kusema kuwa umefanya dili la maana au baya kibiashara. Hii ni kutokana na ukweli kwamba ni vigumu kutabiri thamani ya hisa za kampuni husika kwa siku zijazo. Hisa zinazouzwa kwa thamani leo hii kesho unaweza kushangaa zinashuka thamani kwenye soko la hisa. Hapa ndipo utangundua kuwa unapowekeza kwenye hisa ni lazima uwe tayari kubeba hatari za kiuwekezaji (investment risks).

13. Ni busara kuwekeza kwenye hisa za kampuni zinazotofautiana kibiashara kuliko kuwekeza fedha zako zote kwenye kampuni moja (diversification). Mwandishi anatushirikisha kuwa kuwekeza kwenye kampuni moja kunaweza kupelekea kupoteza sehemu ya uwekezaji wako pale ambapo kampuni husika zitafanya vibaya kwenye soko. Muhimu, unahitaji kufanya uchaguzi wa kampuni za kuwekeza ili kama kampuni moja hisa zake zitashuka thamani basi unaweza kufaidika kupitia kwenye kampuni nyingine ambayo hisa zake zina thamani kwenye soko kwa kipindi hicho.

14. Kiasi cha fedha ambacho unaweza kutengeneza kupitia uwekezaji wa hisa kinategeme vitu vitatu, moja, kiasi cha fedha ulichowekeza; mbili, kiwango cha riba ambacho ndicho kitaamua gawio lako; na muda ambao utaendelea kudumu na hisa zako. Kwa ufupi hii ndio siri ya uwekezaji wa aina yoyote ile ambayo matajiri wengi wanaitumia kwa ajili ya kutengeneza pesa zaidi. Siri hii ni sawa na msemo wa wachina kuwa “muda mzuri kwako wa kufanya maamuzi ya kupanda miti ilikuwa pindi ukiwa na miaka 15 na muda bora zaidi wa kufanya maamuzi hayo ni sasa”. Msemo huu unatuambia kuwa katika uwekezaji hakuna kauli ya nilishachelewa kufanya maamuzi – muda wowote katika umri wowote ni nyakati sahihi za kufanya maamuzi ya uwekezaji.

15. Taarifa sahihi juu ya kampuni ipi uwekeze fedha zako ni muhimu kuliko kitu chochote kabla ya kutumbukiza fedha zako. Taarifa hizo ndio mwongozo wa kukuwezesha kununua hisa za kampuni husika katika bei ambayo ni nzuri kwavyko. Hata hivyo, unahitaji kufahamu kuwa taarifa za mienendo ya kampuni sio kinga dhidi ya mabadiliko kwenye thamani ya kinga kwa siku za baadae bali kwa kiasi flani taarifa hizi zinatoa picha ya ufanisi wa kampuni kwenye soko.

16. Bei ya hisa za kampuni katika soko la hisa zinaendeshwa na hisia za wateja kwa kadri wanavyouza au kununua hisa. Mwandishi anatushikisha kuwa kadri hisa za kampuni husika zinavyokimbiliwa na kila mtu ndivyo na bei yake inavyopanda. Hata hivyo, itafikia pointi ambayo wanaokimbilia kununua hisa husika watapungua na hivyo bei itarudi kwenye mlinganyo wake. Hii inamaanisha kuwa kupanda au kushuka kwa thamani ya hisa kunaendeshwa na maamuzi ya wateja wa hisa kupitia kununua au kuuza hisa wanazomiliki.

17. Kama ilivyo kwenye fani nyingine ambazo umekuwa ukitafuta washauri wabobevu kwenye fani husika pia kwenye uwekezaji wa hisa unaweza kutafuta mshauri wako binafsi. Mshauri huyu anaweza kuwa ni dalali wa hisa ambaye ana uzoefu wa kutosha kwenye uwekezaji wa hisa na hivyo mtu huyu ni lazima awe na taarifa sahihi juu ya mienendo ya makampuni mbalimbali kwenye soko la hisa.

18. Tengeneza sera yako ya uwekezaji. Sera hii inatakiwa kuwa mwongozo wako kwenye uwekezaji wa hisa ikiwa ni pamoja na kuonyesha maono na malengo yako kwenye uwekezaji wa hisa. Sera hii pia inatakiwa kuonyesha ni kiasi gani cha hatari ya uwekezaji ambacho upo tayari kubeba kupitia uwekezaji wa hisa.

19. Unaweza kuwekeza kwenye hisa ambazo zinauzwa kwa bei chini kuliko thamani yake halisi kwenye soko la hisa. Mwandishi anatushirikisha kuwa zipo tafiti ambazo zimedhihirisha kuwa baadhi ya kampuni hisa zake zinakuwa zinauzwa kwa bei ya chini kuliko thamani ya kampuni husika. Hisa hizi zina nafasi kubwa ya kufanya vyema kwenye soko kwa siku za baadae na hivyo kumfanya mhusika kupata faida kutokana na uwekezaji wake.

20. Taarifa za kifedha za kampuni zinazouza hisa kwenye soko la hisa zinaweza kutoa mwanga juu ya mienendo ya kampuni japo hazijitoshelezi kukupa uhakika wa mwenendo wa kampuni husika kwenye soko kwa siku za zijazo.  Hii ni kutokana na ukweli kwamba taarifa hizi kiuchumi inafahamika kuwa zinaandaliwa kwa kumfumo wa dhana ya makisio ambayo mara nyingine yanaweza kubadilika kwenye uhalisia wa utekelezaji.

21. Moja ya mbinu unazoweza kutumia kwa ajili ya kuamua hisa za kampuni ipi ununue ni kuangalia kiasi cha fedha kinachotolewa kwa kila hisa moja (earnings per share). Kiwango hiki cha fedha ndicho kinachopelekea kampuni husika kutoa gawio kila kila mwaka kulingana na idadi ya hisa kila mmoja anazomiliki. Mfano, kwa kila mwanahisa wa CRDB kila hisa moja kuna TSHS 10 inatolewa kama gawio hivyo kama unamiliki hisa 1000 gawio lako kwa mwaka itakuwa ni TSHS 10,000 kabla ya makato ya kodi. Kwa upande wa NMB kwa kila hisa moja kuna gawio la TSHS 104 inatolewa kwa kila mwanahisa kulingana na idadi ya hisa anazomiliki.

22. Kuwa makini na hisa ambazo zinawekwa sokoni kwa mara ya kwanza. Hizi ni hisa ambazo kampuni inaziweka sokoni mara baada ya kubadilisha mfumo wa umiliki kutoka kwenye kampuni mfumo wa binafsi (private company) na kuingia kwenye mfumo wa umma (public company). Mwandishi anatushirikisha kuwa mara nyingi hisa hizi huwa zinatolewa kwa bei ya juu na hivyo zinapoorodheshwa kwenye soko la hisa katika miaka ya awali hisa hizi zinashuka kiwango na hivyo kama umewekeza fedha nyingi kwa lengo la kutengeneza faida zitakutoa nje ya malengo. Mfano mzuri ni hisa za kampuni ya mkononi ya Vodacom ambazo bei ya kutolewa ilikuwa TSH 850 lakini baada ya kuorodheshwa kwenye soko la hisa kwa sasa zinauzwa mpaka TSHS 700.

Haya ni machache ambayo nimeweza kukushirikisha kati ya mengi yaliyo kwenye kitabu hiki. Kupata nakala ya kitabu hiki BONYEZA HAPA na ujiunge na mtandao wa fikra za kitajiri kisha nitumie ujumbe wa kuomba kitabu hiki kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com.

Niendelee kukuomba usambaze jumbe hizi kwa kadri uwezavyo ili yale unayojifunza yawafikie wengi na hatimaye tufanikiwe kuibadilisha dunia hii kuwa mahali pazuri pa kuishi (Unaposambaza makala hizi hakikisha haukopi na kupest badala yake share link ili hatimiliki za mwandishi wa makala ziheshimiwe). Nakutakia mapambano mema.

PATA UCHAMBUZI WA KITABU CHA THE RULES OF MONEY ( KANUNI ZA PESA)   Mwandishi Richard Templar katika kitabu hiki ametushirikisha kanuni 107 ambazo kila mtu anaweza kuzitumia kutengeneza pesa na hatimaye kuwa tajiri. Uchambuzi wa kina wa kanuni zote (107) umeandaliwa kwa mfumo wa pdf na unapatikana kwa gharama ya Tshs. elfu tano tu (5,000/=). Kanuni zote zimechambuliwa na kuandaliwa kijitabu kidogo chenye kurasa 39 ambazo unaweza kusoma kwenye simu ya mkononi (smart phone) au kwenye kompyuta (pc). Kupata uchambuzi wa kanuni zote tuma pesa yako kwa njia ya M-pesa au Airtel Money kupitia namba zifuatazo:- M – Pesa tumia namba: 0763 745 451 (Majina ni Augustine Mathias) Airtel Money tumia namba: 0786 881 151 451 (Majina ni Augustine Mathias) Baada kutuma pesa hiyo nitumie ujumbe kwenye namba ya airtel (0786 881 151 451) ukiwa na barua pepe yako ili nikutumie uchambuzi wa kanuni hizi moja kwa moja kwenye mtandao wako. UTAJIRI NI HAKI YAKO YA KUZALIWA "BEING RICH IS YOUR BIRTH RIGHT"

Karibuni kwenye fikra za kitajiri ili upate elimu hisiyokuwa na mwisho.

Born to Win ~ Dream Big 

Augustine Mathias Bilondwa
Namba ya Simu:      +255 786 881 155
Mwanzilishi wa Mtandao wa fikrazakitajiri.blogspot.com

Barua pepe:  fikrazatajiri@gmail.com

Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Raising A Positive Kid in A Negative World (Jinsi ya Kumfunda Mtoto ili awe na Mtazamo Chanya katika Ulimwengu wenye Maovu)

Habari ya leo rafiki na msomaji wa mtandao wa fikra za kitajiri.

Ni matumaini yangu kuwa unaendelea kupambana kwa ajili ya kuboresha maisha yako. Karibu tena katika mtandao wa FIKRA ZA KITAJIRI kwa ajili ya uchambuzi wa kitabu cha wiki hii. Leo hii ikiwa ni wiki ya 35 katika kipindi cha mwaka 2017 naendelea kukushirikisha uchambuzi wa vitabu mbalimbali kwa ajili ya kukupa maarifa ambayo ni wajibu wako kuyatumia ili ubadilishe kila sekta ya maisha yako.

Ni matarajio yangu kuwa makala hizi zimekuwa na msaada mkubwa kwako kwa kadri ambavyo umekuwa ukichukua hatua za kubadilisha maisha yako. Ili uendelee kunufaika na makala za mtandao huu BONYEZA HAPA na ujaze fomu kisha bonyeza “jiunge/subscribe” utakuwa umejiunga na mtandao huu. Kwa kujiunga na mtandao huu utapata makala zinazochapishwa humu moja kwa moja kwenye barua pepe yako bila malipo yoyote.

Kitabu cha wiki hii ni “Rising A Positive Kid in A Negative World” kutoka kwa mwandishi na mhamasishaji mahiri Zig Ziglar. Zig Ziglar ameandika vitabu vingi vikiwemo vya masuala ya ukuaji wa mwanadamu, uongozi, mauzo, kiroho, familia na mafanikio kwa ujumla. Baadhi ya vitabu vingine vya Ziglar ni pamoja na See You at the Top, Courtiship After Marriage, Secrets of Closing the Sale, Success for Dummies na Confessions of a Grieving Christian. Vitabu hivi pamoja na audio zake vimekuwa vikifanya vyema kwenye soko na vimetafsiliwa katika lugha nyingi kwenye nchi tofauti tofauti.

Katika kitabu hiki mwandishi anatushirikisha namna kumkuza mtoto katika mtazamo chanya japo anazungukwa na ulimwengu uliojaa maovu. Mwandishi anatushirikisha kuwa mtazamo chanya na tumaini jema ni msingi mkuu wa maisha kwani maisha bila misingi hii ni sawa na mhusika amekufa. Ni kutokana na tumaini ili jema tunasema kuwa watoto ni taifa la kesho. Hata hivyo, ili watoto hawa wawe na matunda bora kwa taifa la kesho ni lazima wazazi watambue wajibu wao katika hatua mbalimbali za ukuaji wa mtoto.

Wajibu wa kwanza ambao mzazi anatakiwa kutimiza ni kuwa na mtazamo chanya au matumaini mema dhidi ya mtoto wake mdogo hata kama bado ni mdogo kwa umri. Kila mzazi anapaswa kumtazama mwanae mdogo kwa maono ya kuwa mtoto bora, mbunifu, mtiifu au mwenye bidii ya mafanikio kwenye kila sekta ya maisha yake pindi atakapokuwa mtu mzima. Hivyo sisi kama wazazi tunapaswa kwa ujasiri (a) kuona picha ya watoto wetu mdogo akikuwa kupitia hatua zote za ukuaji na hatimaye kuwa mtu mzima kiroho na kimwili; na (b) kuhakikisha mtoto huyu anafundwa ili mtu mzima mwenye mtazamo chanya.

Kwa ujumla malezi ya mtoto yanajumuisha viungo muhimu ambavyo ni haki ya mtoto kutoka kwa wazazi wake, viuongo hivi vinajumuisha upendo, nidhamu, kusamehe na furaha. Viungo hivi kwa ujumla wake vinahitaji mzazi awe tayari kumtunza, kumjali na kumfariji kwa ajili ya hustawi bora wa mtoto wake.

Karibu tujifunze wote machache niliyojifunza kwenye hiki:

1. Kila mtoto ndani yake kuna upendo, tumaini, akili, utu, uaminifu na sifa nyinginezo. Mzazi ana jukumu kubwa la kumtazama mwanae kwa jicho la ndani ili afanikiwe kutambua sifa hizi kwa mwanae na hatimaye amwongoze mtoto huyu katika kuendeleza sifa hizi kwenye kila hatua ya maisha yake. Kwa bahati mbaya sana katika ulimwengu wa sasa wazazi wengi wanakosa muda wa kutosha kwa ajili ya kugundua kalama za watoto wao ili waziendeleze kwa manufaa ya maisha ya baadae ya watoto wao.

2. Kuna kanuni mbili ambazo kila mzazi anaweza kuzitumia kumkuza mtoto wake katika mtazamo chanya; Moja, upo jinsi ulivyo na sehemu ulipo kutokana na yale ambayo umekuwa ukiingiza kwenye ubongo wako (mfumo wa fikra) na unaweza kubadilisha jinsi ulivyo na sehemu ulipo kama utabadilisha yale yanayoingia kwenye fikra zako. Fikra zao zina athari ya moja kwa moja kwenye utendaji kazi wako. Mbili, maisha siyo rahisi kama inavyodhaniwa – ni magumu, magumu sana. Na hii ni sahihi kwa kila mtu pasipo kujali nafasi yake kiuchumi au kijamii. Ili kuwa na mafanikio katika maisha, watoto na wazazi wao ni lazima waishe kwenye ulimwengu huu mgumu. Ili kuuishinda ulimwengu huu mgumu ni wote kwa pamoja waisha maisha yenye nidhamu na uadilifu dhidi ya nafsi zao. Kama una nidhamu binafsi muda wote katika maisha yako itakuwa rahisi kufanikisha jambo lolote. Mzazi ana wajibu wa kumfunda mwanae ili awe na nidhamu binafsi tokea akiwa na umri mdogo kinyume chake ni kwamba atafunzwa na ulimwengu.

3. Mafanikio hayaji kirahisi ni lazima uweke utaratibu ambao utaufuata kwa nidhamu ya hali ya juu katika kipindi cha maisha yako. Mwandishi anatushirikisha kuwa kila mzazi anatamani mwanae awe na kila ya mafanikio katika maisha yake. Hata hivyo, ni wazazi wachache ambao wapo tayari kuwekeza kwa ajili ya kukuza talanta za watoto wao. Matokeo yake ni kwamba watoto wanafundwa na ulimwengu ambao mara zote hauna njema dhidi yao. Kumbe tunakiwa kufajifunza kuwa kama unahitaji kuwa baba/mama bora ni lazima uwe tayari kujifunza mbinu muhimu zitakazokuwezesha kufikia nia yako.

4. Epuka maongezi hasi dhidi ya mwanao na dhidi ya nafsi yako. Mwandishi anatushirikisha kuwa hatua ya kwanza ya kumfunda mwanao katika mazingira chanya, mzazi mara zote unatakiwa kuepuka kauli hasi. Hata hivyo, kauli hasi zimekuwa ni sehemu ya mazingira na jamii tunayoishi kutokana na ukweli kwamba hata misamihati mingi au majina ya baadhi ya vitu/watu wana maana hasi.

SOMA:Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Strong Mothers, Strong Sons: (Mama Bora, Mtoto wa Kiume Bora; Mwongozo kwa Akina Mama katika Kuwakuza Vyema Watoto wa Kiume)

5. Tofauti na zamani ulimwengu wa sasa umejaa kila aina ya maovu. Maovu haya ni pamoja na ubakaji, madawa ya kulevya, ulevi, mauaji, wizi, mapenzi ya jinsia moja, ulafi, ufisadi, picha za ngono na vibaka. Haya ni maovu ya dunia ambayo kama mzazi unatakiwa kumlinda mwanao ili hasije akaharibiwa na walimwengu.

6. Uovu mkubwa wa dunia ya sasa umekuwa ukisambazwa kupitia miziki na filamu ambazo zinauzwa katika maeneo mengi ya jamii. Mwandishi anatushirikisha kuwa maneno yanamfanya mtu ajenge picha kwenye mfumo wa akili yake na hatimaye kusukumwa kutekeleza yale ambayo amesikia au kuona kwenye mziki au filamu. Mbaya zaidi wazazi wamekuwa wakiwapata watoto wao fedha kwa ajili ya kununua CD za miziki au filamu pasipo kuwapa mwongozo juu ya miziki/filamu zipi wanatakiwa kusikiliza/kuona na zipi hazifai kwa ajili ya maadili mema. Hii ni kutokana na ukweli kwamba mziki una nafasi kubwa ya kutawala ulimwengu kuliko kitu chohote kile.

7. Uwepo wa TV katika familia nyingi pia ni chanzo cha kueneza maovu ya ulimwengu wa sasa kwa watoto wadogo. Familia nyingi zimekuwa na utaratibu wa kuwaacha watoto wao waangalie vipindi vya TV vinavyorushwa bila ya wazazi kudhibiti ni vipindi watoto hawatakiwi kuviangalia. Mbaya zaidi vipindi vingi vya TV vinarushwa muda ambao wazazi pengine hawapo karibu na watoto wao. Matokeo yake watoto wanaanza kuiga yale wanayoona kwenye michezo mbalimbali ya TV. Pia, TV imekuwa ni chanzo cha kupoteza muda kwa watoto wetu ambavyo muda huo ungetumika kwa ajili ya kuwekeza kwenye mbinu za kuongeza motisha binafsi ya mtoto au mzazi, ubunifu wa akili pamoja na kuwekeza kwenye maisha ya watu wengine.

8. Wazazi wanahitaji kutenga muda kuwafariji watoto wao pale ambapo watoto kwa bahati mbaya wanaangukia kwenye maovu ya dunia hii. Katika kipindi kama hicho wazazi wanatakiwa kuwa karibu na watoto wao huku wakionesha huruma waliyonayo kwa matatizo yanayowakumba watoto wao. Katika kipindi kama hiki wazazi wanahitaji kuwasikiliza watoto wao ili watambue ni hasa mahitaji yao kwa ajili ya kurudi kwenye maadili mema. Hivyo kama mzazi unatakiwa kujipanga kwa ajili ya kutoa msaada wa kimawazo, kimalezi na kiuchumi.

9. Muda wote wazazi wanapaswa kulenga kuwa na mafanikio yaliyojikikta kwenye kila sekta ya maisha yao. Mafanikio haya yanapaswa yalenge ukuaji wa kiroho, kijamii (maadili bora ndani ya familia) na kiuchumi. Haina maana kama mtu atasema amefanikiwa kiuchumi au kitaaluma huku watoto wake wakiwa wezi, mateja, walevi, machangudoa au vibaka. Kwa ujumla hapa tunahitaji kutambua kuwa kama wazazi pamoja na majukumu ambayo tunaangaika nayo kila siku ni lazima tutenge muda kwa ajili ya kuwa karibu na watoto wetu. Hii itasaidia kutambua nyakati wanazopia watoto wetu kwenye kila hatua ya maisha yao.

10. Wazazi ni nguzo namba moja ya kufunda watoto wao kuliko kundi lolote lile katika jamii. Hii ni kutokana na ukweli kwamba mtoto ana muda mwingi wa kukaa na wazazi kuliko muda anaotumia kukaa na walimu wake. Hivyo mzazi ni mtu wa kwanza wa kulaumiwa pale mtoto anapokuwa na tabia mbaya katika jamii inayomzunguka.

               

11. Jenga msingi imara wa maadili mema kwa mwanao tokea akiwa bado mdogo. Njia rahisi ya kufanya hivi ni kuhakikisha mzazi unaishi kile ambacho kila mara unawahubiria watoto wako. Kama unahitaji wanao wawe na maadili mema lakini wewe hauna maadili hayo itakuwa vigumu sana watoto hawa kufuata kile unachofundisha. Mfano, kama kila mara unawafundisha watoto wako kuwa waaminifu lakini pale inapotekea mtu anagonga mlangoni unawaambia wamwambie kuwa baba/mama katoka, hii inawafanya watoto wajenge picha ya kuwa waongo dhidi ya wazazi wao na jamii inayowazunguka.

12. Familia ni kiwanda cha malezi na makuzi bora kwa watoto na sehemu inayobakia inajaziliziwa na taasisi za elimu/dini. Kwa maana hii wazazi ndani ya wanapaswa kuwapa watoto msingi imara wa maadili mema. Hata hivyo, mwandishi anatushirikisha kuwa taasisi za elimu zina wajibu mkubwa wa kudhibiti nidhamu ya wanafunzi pamoja na kwamba taasisi hizi zimeshidwa kutekeleza wajibu huu katika siku za karibuni. Hali hii inamfanya mzazi aendelee kupambana kuboresha nidhamu ya mwanae pasipo kujali ngazi ya elimu aliyopo (kuanzia elimu ya msingi hadi elimu ya chuo). Hii ni pamoja na kujenga sifa ya uaminifu kwa watoto hawa tokea wakiwa wadogo.

13. Mtoto mwenye mtazamo chanya ni lazima afundishwe tabia ya kukubali majukumu. Tabia hii mtoto anatakiwa afundishwe toka akiwa bado mdogo hasa kupitia kazi za kila siku nyumbani kuanzia usafi wa nyumba/mazingira na maandalizi ya chakula. Kila mtoto ndani ya familia anatakiwa kufahamu majukumu yake ni yapi kila iitwapo leo na pale ambapo anashindwa kutekelezwa akumbushwe. Bahati mbaya ni kwamba vijana wengi siku hizi wamelelewa katika mazingira ambayo yanawafanya wakwepe majukumu muhimu ya maisha yao na hivyo wanasubiria msaada kutoka nje kwa ajili ya kufikia hatua wanazokusudia. Hali hii imefanya makundi mengi ya vijana kuwa tegemezi na walalamikaji.

SOMA:Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Strong Fathers, Strong Daughters: The 30 – Day Challenge (Baba Bora, Mtoto wa Kike Bora: Zoezi la Siku 30)

14. Mtoto afundishwe umuhimu wa kujenga jina lake kupitia nidhamu, uadilifu na uaminifu. Mwandishi anatushirikisha kuwa mtoto anapofundishwa umuhimu wa kukuza thamani ya jina lake hasa kupitia uaminifu wa kila anachofanya inamjenga kiakili na hatimaye mtoto huyu anakuwa kwenye nafasi ya kutambua kuwa majina yetu yanakuwa na thamani kupitia matendo yetu ya kila siku. Hivyo, mtoto anatakiwa kujengewa nidhamu, uadilifu na uaminifu toka akiwa bado mdogo kwenye masuala ya shule, kijamii na kiuchumi.

15. Mara nyingi sifia mambo mema yanayofanywa na watoto wako. Kumsifia mtoto pale anapofanya vyema ni jambo ambalo linaacha alama ndani ya mtoto husika kutamani aendelee kufanya vyema. Hii ni njia pekee ambayo imeonesha kujenga hamasa ndani ya watoto. Hapa mzazi anahitaji kuwa msikilizaji ili aweze kutambua mambo mema kutoka kwa watoto wake.

16. Kama mzazi ili uwaze watoto wako katika mtazamo chanya wewe binafsi unapaswa uwe na hamasa/msukumo pamoja na fikra chanya. Unahitaji kutambua kuwa hamasa pamoja na fikra chanya ni lazima viwe sehemu ya maisha yako ya kila siku na wala sio suala la kuhamasika au kuwa na fikra chanya kulingana na matukio. Hamasa pamoja na fikra chanya vinahitaji kuwa sehemu ya maisha yako kuanzia kwenye mfumo wa fikra, matendo yako na kufanya hivyo utapa faida wewe mzazi pamoja na familia yako kwa ujumla. Hii ni kutokana na ukweli kwamba fikra chanya zitakuwezesha kufanya vitu katika ubora wa hali juu kwenye kazi zako za kila siku.

17. Fikra chanya na fikra hasi kamwe haziwezi kufanya kazi kwa wakati mmoja. Ni lazima aina moja ya fikra ipite nyingine na hatimaye fikra hizo zitapelekea matokeo hasi au chanya kulingana na wapi mhusika anawekeza muda mwingi kufikria.

18. Hamasa ni kitu ambacho kama mzazi unatakiwa kutambua kuwa watu wengi wanapata hamasa kwa muda na baadae kurudia kwenye hali yao ya awali. Mwandishi anatushikisha kuwa ili uendelee kuhamasika mara kwa mara unahitaji kujifunza kutoka kwa watu wanao kuhamasisha kutokana na historia ya maisha yao au mafanikio yao. Kazi ya hamasa ni kukupa nguvu ya kuendelea kusonga mbele, kuhitaji kufanikiwa zaidi na kukupa tumaini jipya la kufanikisha malengo yako.

19. Wajengee hamasa na motisha wanao kwa kuwaulizia yale ambayo watoto wanapenda zaidi. Mara nyingi wazazi huwa wana tabia ya kuwauliza watoto wao yale ambayo yamejiri kwa muda ambao hawakuwa pamoja. Hata hivyo wengi huwa wanapendelea kuulizia yale ambayo wanahisi ni ya muhimu kwao na hivyo kusahau mtoto amefurahishwa na yapi katika matukio ya siku nzima. Hivyo, badala kuulizia wamefundishwa nini shuleni, mzazi unaweza kuuliza ni kipi mtoto amependa zaidi kati ya yale aliyofundishwa katika siku husika. Hii inamfanya mtoto awe na hamasa/motisha ya kuhitaji kuendelea kujifunza zaidi.

20. Zoezi la kumfundisha mtoto kuwa na mtazamo chanya linapaswa kuanza tokea mtoto akiwa bado mtoto mdogo. Hii ni kutokana na ukweli kwamba watoto wanajifunza vitu vingi katika umri mwako ziro mpaka miaka mitano. Hata hivyo, katika umri wowote ule mzazi husichoke kumfundisha mwanao kwani hakunaga msemo wa nimechelewa pale unapolenga kutekeleza jambo jema.

Haya ni machache ambayo nimeweza kukushirikisha kati ya mengi yaliyo kwenye kitabu hiki. Kupata nakala ya kitabu hiki BONYEZA HAPA na ujiunge na mtandao wa fikra za kitajiri kisha nitumie ujumbe wa kuomba kitabu hiki kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com.

Niendelee kukuomba usambaze jumbe hizi kwa kadri uwezavyo ili yale unayojifunza yawafikie wengi na hatimaye tufanikiwe kuibadilisha dunia hii kuwa mahali pazuri pa kuishi (Unaposambaza makala hizi hakikisha haukopi na kupest badala yake share link ili hatimiliki za mwandishi wa makala ziheshimiwe). Nakutakia mapambano mema.

PATA UCHAMBUZI WA KITABU CHA THE RULES OF MONEY ( KANUNI ZA PESA)   Mwandishi Richard Templar katika kitabu hiki ametushirikisha kanuni 107 ambazo kila mtu anaweza kuzitumia kutengeneza pesa na hatimaye kuwa tajiri. Uchambuzi wa kina wa kanuni zote (107) umeandaliwa kwa mfumo wa pdf na unapatikana kwa gharama ya Tshs. elfu tano tu (5,000/=). Kanuni zote zimechambuliwa na kuandaliwa kijitabu kidogo chenye kurasa 39 ambazo unaweza kusoma kwenye simu ya mkononi (smart phone) au kwenye kompyuta (pc). Kupata uchambuzi wa kanuni zote tuma pesa yako kwa njia ya M-pesa au Airtel Money kupitia namba zifuatazo:- M – Pesa tumia namba: 0763 745 451 (Majina ni Augustine Mathias) Airtel Money tumia namba: 0786 881 151 451 (Majina ni Augustine Mathias) Baada kutuma pesa hiyo nitumie ujumbe kwenye namba ya airtel (0786 881 151 451) ukiwa na barua pepe yako ili nikutumie uchambuzi wa kanuni hizi moja kwa moja kwenye mtandao wako. UTAJIRI NI HAKI YAKO YA KUZALIWA "BEING RICH IS YOUR BIRTH RIGHT"

Karibuni kwenye fikra za kitajiri ili upate elimu hisiyokuwa na mwisho.

Born to Win ~ Dream Big 

Augustine Mathias Bilondwa
Namba ya Simu:      +255 786 881 155
Mwanzilishi wa Mtandao wa fikrazakitajiri.blogspot.com

Barua pepe:  fikrazatajiri@gmail.com

Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Uongozi Wetu na Hatima ya Tanzania.

Habari ya leo rafiki na msomaji wa mtandao wa fikra za kitajiri.

Ni matumaini yangu kuwa unaendelea kupambana kwa ajili ya kuboresha maisha yako. Karibu tena katika mtandao wa FIKRA ZA KITAJIRI kwa ajili ya uchambuzi wa kitabu cha wiki hii. Leo hii ikiwa ni wiki ya 34 katika kipindi cha mwaka 2017 naendelea kukushirikisha uchambuzi wa vitabu mbalimbali kwa ajili ya kukupa maarifa ambayo ni wajibu wako kuyatumia ili ubadilishe kila sekta ya maisha yako.

Ni matarajio yangu kuwa makala hizi zimekuwa na msaada mkubwa kwako kwa kadri ambavyo umekuwa ukichukua hatua za kubadilisha maisha yako. Hata hivyo, makala hizi haziwezi kubadilisha chochote kama umekuwa mtu wa kusoma na kutokufanyia kazi yale unayojifunza.  

Ili uendelee kunufaika na makala za mtandao huu BONYEZA HAPA na ujaze fomu kisha bonyeza “jiunge/subscribe” utakuwa umejiunga na mtandao wa fikra za kitajiri. Kwa kujiunga na mtandao huu utapata makala zinazochapishwa humu moja kwa moja kwenye barua pepe yako bila malipo yoyote.

Kitabu cha wiki hii ni “Uongozi Wetu na Hatima ya Tanzania” kutoka kwa ambacho kiliandikwa na hayati Mwalimu Julius Kambarage Nyerere. Linapotajwa jina la Mwalimu Julius Kambarage Nyerere katika ardhi ya Tanzania ni wazi kuwa kila mmoja anafahamu na kuheshimu mchango wake katika maendeleo na ustawi wa taifa uhuru, lenye amani na mshikamano la Tanzania. Wote tunafahamu mchango wa Mwalimu Nyerere katika Muungano wa Tanzania na Zanzibar. Hii ni kutokana Mwalimu Nyerere kuwa na fikra pevu ambazo zimekuwa na mchango mkubwa katika maendeleo ya taifa hata katika kipindi ambacho yeye kwa sasa ametangulia mbele za haki.

Kitabu hiki Mwalimu alikiandika mwaka 1994 katika kipindi ambacho taifa lilikuwa linapitia wakati mgumu hasa juu ya uendelevu wa Serikali ya Muungano katika mfumo wake pamoja na suala zima la Zanzibar kutaka kujiunga na Umoja wa Nchi za Kiislamu (OIC). Pia ni katika kipindi hiki ambacho mwaka mmoja baadae taifa kwa mara ya kwanza lilikuwa linaingia kwenye uchaguzi wa Rais wa awamu ya tatu chini ya Mfumo wa Vyama Vingi vya Siasa.

Hivyo kutokana na hali hii ambayo taifa lilikuwa linapitia Mwalimu aliona vyema kutumia kijitabu hiki kama wosia wake au honyo kwa viongozi waliokuwa na dhamana ya uendeshaji wa Serikali ya awamu ya pili chini ya Rais Ali Hassan Mwinyi.

Karibu tujifunze wote machache niliyojifunza kwenye hiki:

1. Hoja ya kwamba muundo wa muungano uwe wa Serikali tatu kama ilivyopendekezwa na Tume ya Nyalali haikuwa hoja ya kuu ya wananchi. Mwalimu Nyerere alikuwa anashangaa namna ambavyo hoja ya muundo wa Serikali ya Muungano ulivyoibuliwa na kupewa kipaumbele na uongozi wa wakati huo wakati sehemu ya taarifa ya tume ya Nyalali inasema kuwa ni wananchi 49 tu waliozungumzia muundo wa Serikali tatu kati ya wanachi 36,299 waliojitokeza kwenye Tume kutoka Bara na Visiwani. Kwa mujibu wa Mwalimu Nyerere kuendelea kujadili muundo wa Serikali ya Muungano lilikuwa ni shinikizo la watu wachache ambao walikuwa na ajenda zao hasa za ukabila, udini na tamaa ya uongozi. Kutokana na hali hii alishindwa kunyamaza kwani hakuwa tayari kuona Muungano aliouhasisi ukielekea kuvunjika.

2. Pamoja na kwamba demokrasia alisaidia kuleta utaratibu wa kupokezana madaraka kwa mfumo wa kupigiwa kura, utaratibu huu ulikuja na matakwa mengi ya kikoloni ambayo wao walikuwa hawayatekelezi. Mfano, Malkia wa Uingireza anapatikana kwa mfumo wa kurithishana kwa mujibu wa utashi wa Malkia anayemaliza muda wake. Baada ya uongo wa demokrasia kuingia katika nchi za ki-Afrika, nchi nyingi ziliachana na tamaduni zao na kufuata tamaduni zilizoenezwa na Wakoloni. Hata hivyo, katika nchi ili kuendeleza demokrasia ya kupokezana madaraka ndipo demokrasia ya vyama vingi ilitakiwa na kuungwa mkono na wanachi wengi katika Tume ya Nyalali.

3. Mabadiliko ya mfumo kutoka chama kimoja kwenda vyama vingi vya siasa yaliambatana na ulazima wa kubadilisha baadhi ya vifungu vya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Tume ya Mark Bomani ilipewa jukumu la kutafuta maoni ya wananchi kwenye vifungu vilivyotakiwa kuboreshwa. Mojawapo ya majukumu ilikuwa ni kupendekeza namna ya kumpata makamu wa rais ili kuachana na mfumo wa kuwa na Makamu wa Rais wa wawili kwa maana ya Makamu wa Rais wa upande wa Bara na wa upande wa visiwani. Kamati hii ilipendekeza mfumo unaotumika sasa wa “mgombea mwenza” ili endapo mgombea wa Urais akishinda mgombea mwenza wake awe ni Makamu wa Rais. Na endapo mgombea wa nafasi ya Rais ametoka Bara basi mgombea mwenza wake anatakiwa atokee upande wa visiwani na kinyume chake ni sahihi.

4. Kupitia kitabu hiki pia Mwalimu Nyerere anaelezea umuhimu wa kuhakikisha Rais wa taifa la Tanzania anakuwa madarakani kwa muda wa vipindi viwili. Hii ilitokana na msukumo kutoka kwa baadhi ya viongozi wa chama ambao walikuwa wameanza mchakato wa chini chini wenye nia ya kuleta hoja ya Rais wa wakati huo (Mzee Mwinyi) kuongezewa muda ili aendelee kuwa madarakani. Hivyo mnamo mwezi Desemba, 1992, Mwalimu Nyerere alikaribishwa kwenye Mkutano wa Halmashauri Kuu ya Taifa ya CCM na ndipo alilisisitiza umuhimu wa kuendelea kuheshimu ukomo wa madaraka ya Rais na kuwataka kuwa ni vyema ukomo huu uendelee kufahamika hivyo kwenye katiba ya nchi ili uheshimiwe na watu wote.

5. Myunani wa kale, Plato, alipendekeza kuwa wanafalsafa ndio wanaofaa kuwa watawala wa nchi kwa kuwa wana sifa mbili: kwanza, wana uwezo wa kutawala na pili, hawapendi kutawala. Hivyo, katika Jamhuri ya Plato walitakiwa kulazimishwa kutawala kwa zamu na mtu zamu yake ya kutawala inapoisha atafurahi sana kwa vile anarudi kwenye kazi zake za falsafa kwani ndizo anazipenda zaidi. Tofauti ya viongozi wetu na wanafalsafa wa Plato, nchi zetu zinatawaliwa na wanasiasa wa kawaida ambao wanapenda sana kutawala hata kama hawana uwezo wa kutawala; na ambao wapo tayari kuonga kwa ajili ya kuchaguliwa kuwa watawala na wakishakuchaguliwa hawatoki bila kulazimishwa. Kutokana na ukweli huu, Mwalimu Nyerere aliona suala la ukomo wa madaraka ya Rais lisiwe swala la kuacha ili liamuliwe na busara ya Rais na Washauri wake na bali liwe suala la Katiba ya nchi.

6. Mwalimu Nyerere yeye aliona suala la Zanzibar kujiunga na OIC lilikuwa ni kinyume na katiba ya nchi hata alishangaa kuona kuwa viongozi wa wakati huo walikuwa na uoga wa kukemea suala hili. Hali hii ilichochea wabunge wa Tanzania Bara maarufu kama kundi la G55 kutaka kuleta hoja ya Bungeni ya kuhitaji kudai upya taifa la Tanganyika. Hii ilimfanya Mwalimu Nyerere kusimama kidete kukemea suala hili kwa kuainisha msimamo wake wenye mambo makuu manne: moja, Zanzibar ijiondoe kwenye OIC; mbili, Makamu wa Rais apatikane kwa mujibu wa mapendekezo ya Tume ya Mark Bomani; na tatu, Hoja ya Serikali tatu ipingwe na viongozi wote.  

7. Mwalimu Nyerere anasema sababu ya kuunda mfumo wa Serikali ya Muungano yenye Serikali Mbili badala ya Serikali Tatu (Serikali ya Zanzibar, Tanganyika na Shirikisho) ulitokona na sababu kuu ya “udogo wa Zanzibar na ukubwa wa Tanganyika. Kipindi Muungano huu unaanzishwa kipindi hicho Zanzibar ilikuwa na idadi ya watu laki tatu huku Tanganyika ikiwa na watu milioni kumi na mbili. Kuwa na muundo wa Serikali tatu  kungepelekea Zanzibar kumezwa na Tanganyika na pia kuisababishia Tanganyika kubeba mzigo mkubwa wa kuendesha serikali mbili ambazo ni gharama za uendeshaji wa Serikali ya Tanganyika pamoja na zile za uendeshaji wa Serikali ya Shirikisho. Hii ingesababisha minong’ono kutokana pande zote za muungano na hivyo kuhatarisha kudumu kwa muungano.

8. Uongozi ili uwe imara ni lazima uwe tayari kuishi misingi ya uongozi na sio kufuata tu au kuyumbishwa na upepo. Kulingana na hali ilivyokuwa inaelekea taifa lilikuwa linayumbishwa na matakwa ya watu wachache ambao walitumia udhahifu wa uongozi wa wakati huo. Hali hii ilikuwa inapelekea kuligawa taifa na matokeo yake ikawa endapo ingevumiliwa basi taifa la Tanzania lilikuwa linasambaratika jambo ambalo Mwalimu Nyerere hakuwa tayari kulishuhudia katika uhai wake. Kuongoza ni kuonesha njia na endapo kiongozi anashindwa kuonesha njia ni bora akipisha wengine wenye uwezo wa kuonesha njia na yeye akawa mfuasi.

9. Kiongozi mkuu anapokosa msimamo taifa zima kwa ujumla linapoteza mwelekeo. Mwalimu Nyerere kupitia kijitabu hiki anasikitika kuona namna maamuzi ya Kamati Kuu ya Chama yalivyokuwa yanashindwa kutete na Serikali Bungeni na badala ya kufanya hivyo viongozi wa Serikali ndio walikuwa wa kwanza kupindua maamuzi Kamati Kuu hasa kwenye suala Utanganyika kupitia kilemba cha Serikali tatu. Kama ni kiongozi wa kweli daima utaendelea kuishi misingi ya uongozi bora hata kama hauna cheo cha mamlaka. Hii inaoneshwa wazi na namna ambavyo Mwalimu Nyerere aliendelea kukemea hoja ya utanganyika hata pale ambapo alizungukwa na uongozi uliokuwa madarakani.

              

Soma: Mambo 25 Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Keys to Leadership (Misingi ya Uongozi)

 

10. Goigoi uzaa goigoi na legelege uzaa legelege. Hiki ndicho kilikuwa kinaendelea katika taifa la Tanzania miaka 1992 mpaka 1994 kwani Chama kilishindwa kuisimamia Serikali na Serikali nayo ikashindwa kusimamia misingi ya Chama. Kama muasisi wa Chama na muasisi wa taifa, Mwalimu Nyerere alishindwa kukaa kimyaa badala yake alisimama imara kupinga kilichokuwa kinaendelea ndani ya Chama na Serikalini kwa ujumla.

11. Kiongozi unatakiwa kuongoza kwa kusikiliza maoni ya waliokuweka madarakani. Mwalimu Nyerere pamoja na kwamba alitumia jitihada kubwa za kuulinda muungano kwa kukataa hoja za Utanganyika na Unzanzibar hatimaye aligundua kuwa viongozi waliokuwa madarakani walikuwa na ajenda zao za kutaka kulazimisha uwepo wa Serikali tatu bila ya ridhaa ya wananchi walio wengi. Kiburi cha viongozi hawa pia kiliambatana na dharau za wazi dhidi ya Kamati Kuu ya Chama.

12. Ushupavu wa kiongozi unategemeana na uwezo wa viongozi washauri wanaomzunguka. Katika kundi la washauri wa Rais Waziri Mkuu anatakiwa kuwa na msimamo thabiti kwani yeye ndiye kiongozi wa shughuli za Serikali Bungeni. Mwalimu Nyerere alishangaa kuona Waziri Mkuu wa wakati huo alizidiwa nguvu viongozi wenzake. Na hii ilitokana na hali yake ya kutokuwa na msimamo juu ya hoja iliyokuwa inalazimishwa. Tunachojifunza hapa ni kwamba kama kiongozi unahitaji kuwa na weledi mkubwa dhidi ya wale wanaokuzunguka.

13. Pale ambapo kiongozi unashindwa kutekeleza majukumu yako ipasavyo ni vyema ukawajibika kwa maslahi ya umma kabla ya kuwajibishwa. Mwalimu Nyerere analiweka wazi hili kutokana na baadhi ya Mawaziri kuendelea na hoja ya Utanganyika. Waziri mkuu wa kipindi hicho katika kutekeleza majukumu yake alitakiwa aitishe Kabineti ya Mawaziri kwa ajili ya kuweka msimamo wa pamoja wa kuzima hoja ya Utanganyika. Lakini kimakosa Waziri Mkuu alishindwa kutimiza wajibu wake. Katika hali ya kawaida Mawaziri waliokuwa wamebeba hoja ya Utanganyika kabla hawajawajibika kwa maslahi ya umma; Waziri Mkuu alitakiwa kuachia ngazi kwa kushindwa kumshauri vyema Rais wa Jamhuri ya Muungano.

14. Rais hawezi kutikiswa na nchi hisitikisike. Cheo cha Rais kilivyo ni taasisi ambayo imeshikilia mihimili yote ya nchi (Bunge, Serikali na Mahakama). Kutokana na makosa yote ya wazi ambayo yalisababishwa na udhaifu wa Rais wa wakati huo, bado Mwalimu Nyerere hakuona ni vyema kumshambulia Rais kama alivyofanya kwa Waziri Mkuu na viongozi wengine. Kwake yeye aliamini kuwa kumshambulia Rais kungepelekea kulitikisa taifa jambalo hakuwa tayari kulishuhudia. Hata hivyo, makosa ya Rais yalikuwa wazi ikiwa ni pamoja na kushindwa kuweka wazi msimamo wake juu ya hoja ya Utanganyika tukiachilia mbali yale ya Zanzibar kujiunga na OIC.

15. Katika nafasi ya uongozi wa juu kama Rais hautakiwi kuwa na upole uliopitiliza. Hapa Mwalimu Nyerere anatushikirisha namna ambavyo alikerwa na kitendo cha Rais kushindwa kumwajibisha Waziri Mkuu pamoja na Katibu Mkuu wa Chama kutokana na hali ya nchi ilivyokuwa kutokana na kukua kwa hoja ya uchochezi wa Utanganyika. Rais ana mamlaka ya kusafisha makosa ya washauri wake pale wanapoenda kinyume na matakwa ya kazi zao na njia pekee ya kusahihisha makosa hayo pale nchi inapoelekea kwenye anguko ni kuwawajibisha wahusika mara moja na pale asipofanya hivyo makosa ya watu washauri wake yanakuwa ya kwake.

16. Pale kiongozi mkuu unapokuwa mpole/mdhaifu ndivyo watu wako wa chini wanavyotumia upole/udhaifu huo kutimiza ajenda zao. Hiki ndicho ambacho kilikuwa kinaendelea katika taifa letu mpaka kufikia hatua ya kushindwa kujua nani ni mwenye mamlaka ya juu kati ya Rais au Waziri Mkuu ndani ya Serikali au kati ya Rais na Katibu Mkuu ndani ya Chama.

SOMA: Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha The Art of Power (Sanaa ya Madaraka)

17. Serikali ili isonge mbele ni uongozi uliopo madarakani ufanye kazi kama timu moja na timu hiyo iongozwe na dira chini ya uongozi wa rubani mashuhuri. Hiki ni kitu ambacho kilikosekana kipindi mwandishi anaandika kijitabu hiki. Mwandishi anatueleza wazi kuwa kwa kipindi hiki Uongozi wa Serikali ulikuwa na uhalali wa kisheria wa kuendelea kuwa madarakani kwa vile tu iliingia madarakani kwa mujibu wa sheria japokuwa haikuwa uhalali wa uwezo wa kuiongoza nchi.

18. Mkusanyiko wa Mawaziri bila dira/mwelekeo, bila dira, bila mshikamano na bila uongozi kila Waziri ni atafanya yake anayoyaona ni muhimu kwake. Mawaziri wa aina hii kamwe hawawezi kuitwa Serikali. Katika hali kama hii kila mmoja anacheza ngoma yake matokeo yake ni hatari kwa maendeleo ya nchi kwani mambo muhimu ya nchi hayawezi kujadiliwa wala kushughulikiwa. Hivi ndivyo ambavyo Tanzania ilikuwa inaendeshwa kipindi mwandishi anaandika kitabu hiki.

19. Tanzania ni nchi kipekee kabisa ukilinganisha na nchi nyingine za Africa kwani nchi pekee ambayo haikukubali kukumbatia mipaka ya Wakoloni. Suala la Zanzibar kuungana na Tanganyika na zote kuwa nchi moja ni jambo la kifahari katika historia ya nchi yetu. Muungano wa Tanganyika na Zanzibar ni wakihistoria kwani kabla ya Wakoloni nchi hizi kwa asili zilikuwa ni moja. Mwali Nyerere anashangaa anapoona watu wanahoji uhalali wa Muungano na kusahau kuwa nchi hizi zilitenganishwa na Wakoloni kwa kutumia mtutu wa bunduki.

20. Malengo ya kuwa na Muungano wa Nchi hizo mbili chini ya uongozi wa Chama cha Mapinduzi ambacho ni zao la Muungano wa TANU na ASP ilikuwa ni siku moja kuwa na nchi moja yenye Serikali Moja chini ya uongozi wa Rais Mmoja. Mwalimu anamtazama mtu ambaye anaibua hoja ya Tanganyika ni kutaka kurudisha nyuma nia ya waasisi wa Muungano. Hii ni kutokana na ukweli kwamba ukifufua Tanaganyika unaua Tanzania. Kwa mtazamo huu, Sera ya Chama juu ya Muungano ni Serikali Mbili na ni matarajio Chama kikibadilisha Sera yake, Sera mpya itakuwa ni Serikali Moja.

21. Sifa ya kiongozi makini ni kupenda kupata heshima kutoka kwa wananchi wenzake lakini kamwe hapendi kuogopwa na wananchi hao. Hii ni kutokana na ukweli kwamba kuogopwa ni sifa na ada ya madikteta ambao ni mfumo husiokuwa na nafasi katika taifa uhuru la Tanzania. Hata hivyo, kwa watawaliwa kujenga utaratibu wa kutii kila kitu hata kama ni cha hovyo ni dalili ya woga na hatua za kukaribisha udikteta. Mwalimu Nyerere hakuwa tayari kuwa sehemu ya uoga huo na ndio maana alitushirikisha kitabu hiki ili taifa lifahamu kilichokuwa kinaendelea nyuma ya pazia na alikuwa tayari kupinga katika ngazi zote za Chama hata kama angeoonekana mwasi au msaliti.

22. Mwalimu Nyerere kwa maono yake wakati ule kulikuwa bado hakijapatikana chama makini ambacho kingeweza kuitikisa CCM ili Chama hicho kiwe Mkombozi kwa Taifa ambalo lilikuwa linaelea. Hali ambayo ilikuwa inaendelea ndani ya Chama ambayo mpaka sasa inakitesa aliita kuwa ni Kansa ya Uongozi ndani ya Chama. Kwa yeye aliona fursa ya kipekee katika kulikomboa taifa ni kuzaliwa kwa Chama kipya chenye itikadi makini ili kiwe mbadala wa CCM na ndio maana alipendekeza mfumo wa vyama vingi vya siasa hapa nchini. Maneno yake ni kwamba bila demokrasia halisi ndani ya Chama na bila chama makini cha upinzani nje ya CCM, CCM itaendelea kudidimia chini ya uzito wa uongozi mbovu.

Haya ni machache ambayo nimeweza kukushirikisha kati ya mengi yaliyo kwenye kitabu hiki. Kupata nakala ya kitabu hiki BONYEZA HAPA na ujiunge na mtandao wa fikra za kitajiri kisha nitumie ujumbe wa kuomba kitabu hiki kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com.

Niendelee kukuomba usambaze jumbe hizi kwa kadri uwezavyo ili yale unayojifunza yawafikie wengi na hatimaye tufanikiwe kuibadilisha dunia hii kuwa mahali pazuri pa kuishi (Unaposambaza makala hizi hakikisha haukopi na kupest badala yake share link ili hatimiliki za mwandishi wa makala ziheshimiwe). Nakutakia mapambano mema.

PATA UCHAMBUZI WA KITABU CHA THE RULES OF MONEY ( KANUNI ZA PESA)   Mwandishi Richard Templar katika kitabu hiki ametushirikisha kanuni 107 ambazo kila mtu anaweza kuzitumia kutengeneza pesa na hatimaye kuwa tajiri. Uchambuzi wa kina wa kanuni zote (107) umeandaliwa kwa mfumo wa pdf na unapatikana kwa gharama ya Tshs. elfu tano tu (5,000/=). Kanuni zote zimechambuliwa na kuandaliwa kijitabu kidogo chenye kurasa 39 ambazo unaweza kusoma kwenye simu ya mkononi (smart phone) au kwenye kompyuta (pc). Kupata uchambuzi wa kanuni zote tuma pesa yako kwa njia ya M-pesa au Airtel Money kupitia namba zifuatazo:- M – Pesa tumia namba: 0763 745 451 (Majina ni Augustine Mathias) Airtel Money tumia namba: 0786 881 151 451 (Majina ni Augustine Mathias) Baada kutuma pesa hiyo nitumie ujumbe kwenye namba ya airtel (0786 881 151 451) ukiwa na barua pepe yako ili nikutumie uchambuzi wa kanuni hizi moja kwa moja kwenye mtandao wako. UTAJIRI NI HAKI YAKO YA KUZALIWA "BEING RICH IS YOUR BIRTH RIGHT"

Karibuni kwenye fikra za kitajiri ili upate elimu hisiyokuwa na mwisho.

Born to Win ~ Dream Big 

Augustine Mathias Bilondwa
Namba ya Simu:      +255 786 881 155
Mwanzilishi wa Mtandao wa fikrazakitajiri.blogspot.com

Barua pepe:  fikrazatajiri@gmail.com