Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha How to Think like Leonardo da Vinci: Jinsi ya Kufikiri Kama Leonardo da Vinci

Habari ya leo rafiki na msomaji wa mtandao wa fikra za kitajiri.

Ni matumaini yangu kuwa unaendelea kupambana kwa ajili ya kuboresha maisha yako. Karibu tena katika mtandao wa FIKRA ZA KITAJIRI kwa ajili ya uchambuzi wa kitabu cha wiki hii. Leo hii ikiwa ni wiki ya 45 katika kipindi cha mwaka 2017 naendelea kukushirikisha uchambuzi wa vitabu mbalimbali kwa ajili ya kukupa maarifa ambayo ni wajibu wako uyatumie kubadilisha kila sekta ya maisha yako.

Makala hizi za uchambuzi wa vitabu zimekuwa zikikufikia kila wiki kwa kadri ambavyo napata muda wa kukushirikisha kile ninachojifunza kutoka kwenye vitabu vya maarifa mbalimbali. Ni matarajio yangu kuwa muda ninaotumia kukushirikisha uchambuzi wa vitabu umekuwa wa msaada mkubwa kwako katika kubadilisha maisha yako.

Hata hivyo, mtandao huu unahitaji maoni/ushauri au shuhuda kwa namna ambavyo umekuwa wa msaada kwako (tuma maoni/ushauri/ushuhuda wako kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com).

Unaweza kujiunga na mtandao huu, KWA KUBONYEZA BONYEZA HAPA na kujaza fomu kisha bofya “jiunge/subscribe” utakuwa umejiunga na mtandao huu. Kwa kujiunga na mtandao huu utapata makala zinazochapishwa humu moja kwa moja kwenye barua pepe yako bila malipo yoyote.

Kitabu cha wiki hii ni “How To Think Like Leonardo da Vinci” kutoka kwa mwandishi Michael J. Gelb. Mwandishi anatumia kitabu hiki kwa ajili ya kutushirikisha kanuni ambazo Leonardo da Vinci alizitumia katika maisha yake. Leonardo da Vinci alikuwa ni Muitalino ambaye aliishi miaka 67 kati ya mwaka 1452 hadi 1519. Katika kipindi cha umri wake Leonardo aliishi maisha ya mafanikio ambayo yalijengwa juu misingi na kanuni mbalimbali.

Kanuni hizi zilimfanya da Vinci kuwa mtu mwenye mafanikio makubwa kwenye fani mbalimbali kama vile uvumbuzi, uchoraji, uchongaji, usanifu, sayansi, muziki, hisabati, uhandisi, fasihi, jeolojia, sayansi ya anga, botani, fasihi, historia, na ramani.

Mara nyingi da Vinci amekuwa akijulikana kama baba wa teknolojia na usanifu na kama mmoja wa wachoraji na mtu mwenye akili sana wa wakati wote. Wakati mwingine hujulikana kutokana na uvumbuzi wa parachute, helikopita na tanki.

Karibu tujifunze machache kutoka kwa da Vinci kati ya mengi ambayo tumeshirikishwa katika kitabu hiki:

1. Ubongo wako una akili/uwezo wa hali ya juu kuliko unavyodhania. Mwandishi anatushirikisha kuwa kumekuwepo na upotoshaji mkubwa wa aina mbili juu ya akili ya mwanadamu. Upotoshaji wa kwanza ni ule unaodai kuwa akili ya mwanadamu inategemea jeni (genes) wakati wa kuzaliana na akili hiyo haiwezi kuongezeka katika umri wa mwanada. Mwandishi anatushirikisha kuwa tafiti zinaonesha kuwa jeni zinachangia asilimia 48 tu ya akili na asilimia 52 iliyobaki inapatikana kupitia malezi, elimu na mazingira ambayo mwanadamu anapitia kipindi chote cha maisha yake.

2. Upotoshaji wa pili ni ile dhana ya kwamba ujuzi wa hoja za hisabati na uwezo wa lugha kuwa unaweza kupimwa kwa kipimo cha IQ (kipimo cha akili). Tafiti zinaonesha kuwa kila mmoja wetu ana angalau uwezo wa akili ambao umegawanyika katika sehemu tofauti saba. Na kila mmoja anaweza kufanikiwa katika sehemu zote hizo saba na zaidi kama ambavyo da Vinci alifanikiwa. Sehemu hizo na mifano ya watu waliofanikiwa ni pamoja na;

     Mantiki (logic) – uwezo wa hisabati, mfano, Isaac Newton, Marie Curie;

     Lugha (verbal) – uwezo wa lugha, mfano, William Shakespeare;

     Makenika – mfano, Buckerminster Fuller;

     Muziki;

     Mwili – uwezo wa matumizi ya viungo vya mwili, mfano, Mohamed Ali;

     Uwezo kujali wengine kwenye matendo ya kijamii – mfano, Nelson Mandela; na

     Uwezo wa binafsi – mfano, Mother Teresa.

3. Siyo kweli kwamba mtu akizeeka na ubongo wake ndivyo unazeeka. Mwandishi anatushirikisha kuwa ubongo wa kawaida unakuwa bora zaidi kadri umri unavyoongezeka kama endapo mhusika ameweka jitihada za kuendeleza ubongo wake. Hii ni kutokana na ukweli kwamba ubongo una nuroni (neurons) ambazo zina uwezo wa kutengeneza muunganiko wa vitu vipya au mazingira mapya katika kipindi chote cha mwanadamu.

4. Kama ambavyo makinda ya ndege anaiga mbinu za kukabiliana na maisha kutoka kwa mama yao, binadamu pia anao uwezo wa kuiga mambo mazuri katika maisha yake. Kufanikiwa katika kila sekta ya maisha yako unahitaji kuwa na walimu kwenye sekta hizo ambao kwa namna moja au nyingine walifanikiwa kwa kiasi kikubwa. Kwa maana nyingine unahitaji kuwa na ‘role models’. Mfano, kama unahitaji kuwa kiongozi bora huna bora kujifunza kutoka viongozi maarufu kama J.K Nyerere, Nelson Mandela na Winston Churchill. Kama unahitaji kufanikiwa kwenye uvumbuzi huna budi kujifunza kutoka kwa Leonardo da Vinci, Albert Einsten na wengineo.

5. Historia ya mwanadamu imepitia kwenye mabadiliko mbalimbali ambayo kila kizazi kinachoingia kinakuja na maboresha ya namna ya kurahisisha utendaji kazi pamoja na kuboresha njia bora za mawasiliano. Mabadiliko haya ni lazima yawe na athari chanya/hasi kwa kila binadamu ambaye bado anaishi pasipo kujali utashi wake. Kiwango cha athari chanya/hasi kitategemea na jinsi mwanadamu ambavyo amejiandaa kwa ajili ya kukabiliana na mabadiliko yanayotokea. Uwezo wa mwanadamu katika kujifunza na kukabiliana na mabadiliko kwa kutumia mfumo wa fikra huru ni nyenzo pekee ya kumuokoa dhidi ya mabadiliko ya kila aina. Leonardo aliishi kwenye matazamo wa namna hii na alitabiri juu ya mabadiliko haya katika historia ya mwanadamu.

6. Kwa ufupi historia ya maisha ya Leonardo da Vinci inaonesha kuwa mama yake alikuwa mkulima wa kawaida na alimzaa kwa baba ambaye alikuwa hajafunga nae ndoa. Baba yake alikuwa ni mhasibu, hata hivyo, kwa vile Leonardo alikuwa ni mtoto wa nje ya ndoa alilelewa na babu yake mpaka pale ambapo alifikia umri wa kujitegemea. Pamoja na changamoto zote hizo bado hazikuwa kikwazo kwa da Vinci kufikia mafanikio makubwa kimaisha na kitaaluma. Mpaka anakufa katika umri wa miaka 67 bado da Vinci alikuwa na uwezo wa kuendelea kujifunza na aliomba msamaha kwa “Mungu na wanadamu” kutokana na kuacha kazi nyingi ambazo zilikuwa hazikamilika wakati umauti unamfikia.

Kanuni saba za Leonardo da Vinci (Seven da Vincian Principles)

7. Kanuni ya kwanza: Udadisi. Kanuni hii da Vinci aliitumia kwa ajili ya kuwa na kiu ya kujifunza mara zote katika maisha yake. Kanuni hii ilisimama kama kanuni namba moja katika maisha yake kwa kuwa hamu ya kufahamu, kujifunza au kukua inatakiwa kuwa kipaumbele namba moja kwa ajili ya kuwa na maisha yenye ujuzi, hekima na ubunifu kwenye kila sekta. Leonardo tokea akiwa mtoto alikuwa na kiu ya kujifunza mambo mengi zaidi ya yale aliyofundishwa na walimu wake. Katika kujifunza huko mara zote hakuwa tayari kukubali neno NDIYO au HAPANA kama jibu la kujitosheleza.

8. Akili kubwa ni lazima mara zote iulize maswali makubwa. Maswali haya ni lazima yahusishe mfumo mzima wa fikra na yajikite kwenye mazingira yanayotuzunguka pamoja na uzoefu tulionao kwenye kila sekta ya maisha yetu. Hapa unahitaji kuwa na fikra huru kwa ajili ya kuuchunguza ulimwengu huu na hatimaye kuweza kupanua uelewa wako dhidi ya watu na vitu vinavyo kunzunguka. Kufanikisha zoezi hili ni lazima kwanza ujenge tabia ya kutembea na kijitabu kidogo kwa ajili ya kuhifadhi fikra zinazokujia pamoja na kuwa na muda wa kutafakari mawazo/fursa mbalimbali.

Soma: Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Teach Your Child How To Think (Mbinu za Kumfunda Mtoto ili Awe na Uwezo wa Kufikiri Vyema)

9. Kanuni ya pili: Vitendo. Kanuni hii ni maalamu kwa ajili ya kutafsili ujuzi unaojifunza kwenye vitendo kwa kutumia uzoefu, uvumilivu na utayari wa kujifunza kutokana na makosa. Hakuna sababu ya kujifunza vitu ambavyo havitumiki katika maisha yako. Ni kutokana na msingi huu da Vinci mara zote alitafsili kila alichojifunza kwenye vitendo bila kujali kama ujuzi huo unaenda kinyume na mazoea au mtazamo wa watu kwa nyakati hizo. Hivyo, mara zote da Vinci aliamini kuwa makosa ni sehemu ya kujifunza na hii ilimfanya aamini kuwa uzoefu una nafasi kubwa katika mafanikio ya mwanadamu. 

10. Kamwe hauwezi kuwa mtu wa vitendo kama wewe ni mtumwa wa fikra/mtazamo wako. Mwandishi anatushirikisha kuwa sio mitazamo yote tuliyonayo ni sahihi, Leonardo da Vinci alijaribu fikra/mitazamo yake kwa vitendo. Pale ambapo aligundua kuwa hakuwa sahihi alikiri makosa na hatimaye kutumia makosa hayo kama msingi wa kujisahihisha na kuboresha kwenye hatua zinazofuata. Hapa unahitaji kufanya tathimini juu ya ukweli kwenye fikra, mtazamo na imani ulizonazo kwenye kila sekta ya maisha yako. Tafuta vyanzo na malengo ya imani au mitazamo husika katika kipindi chote cha maisha yako.

11. Jifunze kutokana na makosa ya watu wengine. Mwandishi anatushirikisha kuwa mbinu nyingine ya kujifunza ni kuwa na “role model” wa uongo. Hii ina maana kuwa unatafuta mtu ambaye amefanya makosa kwenye kile unachohitaji kufanya na hatimaye unachambua makosa yake kwa ajili ya kuboresha zaidi.

12. Kanuni ya tatu: Hisia. Milango yote ya fahamu ina mchango mkubwa katika uzoefu tulionao kwenye maisha yetu ya kila siku. Leonardo da Vinci aliamini kuwa siri ya kuwa mtu wa vitendo inatokana na matumizi ya milango ya fahamu hasa mfumo wa macho. Tunahitaji kufahamu namna ya kuona vitu/watu wanaotuzunguka. Tunaweza kujifunza mengi kwa kutumia macho kwani ni kupitia macho haya tunaweza kuhoji maswali mengi juu ya yale tunayo tazama. Ni kutokana na mtazamo huu da Vinci aliamini kuwa yeyote anayepoteza uwezo wa kuona anakuwa amepoteza mwonekano wa ulimwengu. Macho yanabeba uzuri wote wa ulimwengu huu hivyo ni wajibu wetu kuyatumia vyema.

13. Baada ya kuona mlango mwingine wa fahamu unaofuatia kwa umuhimu kulingana na da Vinci ni kusikia. Hapa ndipo tunaona kuwa da Vinci pamoja na kuwa mchoraji mzuri (kutumia mlango wa kuona) alikuwa pia ni mwimbaji mzuri. Hivyo, aliona kuwa muziki una nafasi kubwa katika kufundisha au kupotosha jamii. Kwa ujumla wake da Vinci aliamini kuwa milango yote ya fahamu (kuona – macho, kusikia – masikio, kugusa – ngozi, kunusa – pua na radha/kuongea – ulimi) ina nafasi kubwa ya kumfanya mhusika atambue nafasi yake na muumba wake kwa maana ya muunganiko wa roho na mwili.

14. Tengeneza uhusiano kati ya mlango wa fahamu wa kugusa na mfumo wa hisia. Leonardo alishangaa sana kuona kuwa kuna watu wanagusa vitu pasipo kuwa na hisia juu ya kile wanachogusa. Siri kubwa ya mlango wa fahamu wa kugusa ni kutambua kuwa unaweza kujifunza kutafsili kila kitu kwa kutumia mikono na mwili mzima. Chochote unachogusa tengeneza hisia kana kwamba ndo mara ya kwanza unakigusa.

15. Kanuni ya nne: Kabiliana na giza. Kanuni hii inalenga kwenye utayari wa kukabiliana na mazingira, vitendo au hatua zenye utata, utayari wa kutegeua vitendawili kwenye maisha au utayari wa kuchukua hatua sehemu ambazo huna uhakika. Kadri unavyoendelea kudadisi na kutenda kwa kutumia uzoefu na milango yako ya fahamu unatafikia sehemu ambayo uelewi kilichopo mbele yako au ni hatua zipi unatakiwa kuchukua. Katika hali kama da Vinci alihakikisha anaruhusu fikra huru katika kichwa chake kwa ajili ya kuchukua hatua zaidi ambazo wakati mwingine zinaweza kuwa hatarishi. Kanuni hii inapima ujasiri wetu wa kuchukua hatua katika mazingira mapya.  

16. Kuwa na muda wa kupumzika kwa ajili ya kutafakari juu ya yale ambayo unaona ni magumu kwako kwa wakati huo. Mwandishi anatushirikisha kuwa tafiti zinaonesha kuwa watu wengi wanapata majibu ya changamoto zinazowakabili wakati wa mapumziko. Hivyo, ambapo unaona kuwa kichwa kimegoma kusonga mbele pata muda kwa ajili ya kupumzika ili utafakari kwa kina.

17. Kanuni ya tano: Sanaa/Sayansi. Kanuni hii inalenga kuhakikisha unakuwa na mlinganyo kati ya sayansi na sanaa au kati ya mantiki na mawazo. Hii ina maana kwamba unahitaji kushughulisha ubongo wako kwa kuhusisha ujuzi kutoka pande zote pindi unapofikri. Tafiti zinaonesha kuwa ubongo wa mwanadamu unagawanyika katika sehemu mbili ambazo ni, sehemu ya kushoto ambayo inajihusisha na fikra za kichambuzi (analytical thinking) na sehemu ya kulia ambayo inajihusisha na kufikiri kwa mapana (big picture thinking). Sehemu ya kushoto inajihusisha na kufikri kwa uchambuzi wa hatua kwa hatua kwa maana nyingine ni sehemu inayojihusisha na sayansi wakati sehemu ya kulia inajihusisha na kufikiri kwa mapana juu ya mada husika na hivyo ni sehemu inayojihusisha na sanaa. Leonardo da Vinci anatufundisha kuwa mara zote tunahitaji kutumia sehemu zote za ubongo katika kutatua changamoto za maisha yetu ya kila siku. Hii ni kutokana na ukweli kwamba ni vigumu kusema kuwa da Vinci alikuwa msanii kwa maana ya sanaa zake za michoro au kusema alikuwa mwanasayansi kwani sehemu zote mbili alizitumia katika kazi zake.

18. Kama mzazi au mwajiri unahitaji kutambua watu wako ambao wanatumia ubongo wa kulia na wale ambao wanatumia ubongo wa kushoto. Mfano, kama wewe ni mzazi husioneshe kupendelea mtoto ambaye anafanya vizuri zaidi kwenye masomo ya sayansi ukilinganisha na yule ambaye labda anafanya vizuri kwenye masomo ya sanaa. Unahitaji kutambua tofauti zilizopo katika yao na hivyo kama mzazi hakikisha wote unawapa mlinganyo sawa.

19. Kanuni ya sita: Ujasiri na utimamu wa mwili. Hapa mwandishi anatushirikisha kuwa kanuni hii da Vinci aliitumia kwa ajili ya kuwa na afya bora iliyotokana na mazoezi ya viungo. Hali hii ilimfanya da Vinci kuwa mtu hodari kwenye kutembea bila kuchoka, kuogelea, kuendesha bike au mazoezi mengine ya viungo. Leonardo aliamini kuwa kuzeeka kwa kasi ni matokeo ya mwili kukosa mazoezi ya kutosha na hivyo alihakikisha anatumia viungo vya mwili wake kwa ajili ya kuwa imara zaidi. Mfano, katika kuchora michoro yake alihakikisha anatumia mikono yote miwili kama sehemu ya kuimarisha sehemu zote za mwili wake.

20. Jifunze kutunza afya yako. Leonardo aliamini kuwa tunapaswa kukubali majukumu yetu kama sehemu ya kuimarisha au ustawi wa afya zetu. Mtazamo wake juu ya ugonjwa ulikuwa ni “ugonjwa unasababishwa na hali ya kupingana kwa ‘seli’ za mwili ambako usababishwa na mhusika na hivyo njia ya pekee ya kupona ugonjwa husika ni mhusika kuondoa hali hiyo katika mwili wake”. Baadhi ya njia ambazo da Vinci alihamasisha kama sehemu ya kuepuka magonjwa ni mazoezi mepesi, vyakula sahihi, pendelea mboga za majani, tumia vinjwaji sahihi na usinywe pombe kama haujala kitu, jifunike vizuri wakati wa usiku, epuka kuwa na hasira/manunguniko, epuka matumizi mengi ya sukari na chumvi, pendelea vyakula vya asili ambavyo vimepikwa kiasili zaidi (epuka viungo), kuwa na muda wa kupuzika, nenda chooni mara kwa mara na tafuna chakula vya kutosha. Binafsi nimezipenda hizi sijui wewe nipe mrejesho wako……..

21. Kanuni ya saba: Uhusiano. Kanuni hii da Vinci aliitumia kwa ajili ya kutambua na kuheshimu uhusiano wa vitu/matukio yote ili kutoa nafasi sawa kwa pande zote. Kanuni hii inahusisha umuhimu wa kufikiri kimfumo zaidi badala ya kujikita kwenye kitu/tukio moja na kuacha vitu/matukio mengine. Kila kitu au kiumbe kwenye mazingira yanayotuzunguka kina umuhimu wake kwa ajili ya ustawi wa vitu au viumbe wengine. Kila kiungo kwenye mwili wako kina uhusiano mkubwa na viungo vingine kwenye mwili wako. Hapa ndipo da Vinci alisoma uhusiano wa viungo vya mwili kama kiungo kimoja au aliheshimu mazingira kutokana na kila kitu kilichopo ndani yake.

Haya ni machache ambayo nimeweza kukushirikisha kati ya mengi yaliyo kwenye kitabu hiki. Kupata nakala ya kitabu hiki BONYEZA HAPA na ujiunge na mtandao wa fikra za kitajiri kisha nitumie ujumbe wa kuomba kitabu hiki kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com.

Niendelee kukuomba usambaze jumbe hizi kwa kadri uwezavyo ili yale unayojifunza yawafikie wengi na hatimaye tufanikiwe kuibadilisha dunia hii kuwa mahali pazuri pa kuishi (Unaposambaza makala hizi hakikisha haukopi na kupest badala yake share link). Nakutakia mapambano mema.

Karibuni kwenye fikra za kitajiri ili upate elimu hisiyokuwa na mwisho.

Born to Win ~ Dream Big 

Augustine Mathias Bilondwa
Namba ya Simu:      +255 786 881 155
Mwanzilishi wa Mtandao wa fikrazakitajiri.blogspot.com

Barua pepe:  fikrazatajiri@gmail.com

Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha TED Talks: The Official TED Guide to Public Speaking talk (Mwongozo wa Kuongea/Kuwasilisha Mada Yako kwa Watu)

Habari ya leo rafiki na msomaji wa mtandao wa fikra za kitajiri.

Ni matumaini yangu kuwa unaendelea kupambana kwa ajili ya kuboresha maisha yako. Karibu tena katika mtandao wa FIKRA ZA KITAJIRI kwa ajili ya uchambuzi wa kitabu cha wiki hii. Leo hii ikiwa ni wiki ya 44 katika kipindi cha mwaka 2017 naendelea kukushirikisha uchambuzi wa vitabu mbalimbali kwa ajili ya kukupa maarifa ambayo ni wajibu wako uyatumie kubadilisha kila sekta ya maisha yako.

Makala hizi za uchambuzi wa vitabu zimekuwa zikikufikia kila wiki kwa kadri ambavyo napata muda wa kukushirikisha kile ninachojifunza kutoka kwenye vitabu vya maarifa mbalimbali. Ni matarajio yangu kuwa muda ninaotumia kukushirikisha uchambuzi wa vitabu umekuwa wa msaada mkubwa kwako katika kubadilisha maisha yako.

Hata hivyo, mtandao huu unahitaji maoni/ushauri au shuhuda kwa namna ambavyo umekuwa wa msaada kwako au namna ambavyo unahitaji makala hizi ziboreshwe zaidi (tuma maoni/ushauri/ushuhuda wako kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com).

Kama bado haujajiunga na mtandao huu, BONYEZA HAPA na ujaze fomu kisha bofya “jiunge/subscribe” utakuwa umejiunga na mtandao huu. Kwa kujiunga na mtandao huu utapata makala zinazochapishwa humu moja kwa moja kwenye barua pepe yako bila malipo yoyote.

Kitabu cha wiki hii ni “TED Talks” kutoka kwa mwandishi Chris Anderson. Chris ana taaluma ya uhandishi wa habari kutoka Chuo Kikuu cha Oxford. Baada ya kuhitimu masomo yake Chris alifanikiwa kuanzisha majarida zaidi ya 100 yenye mafundisho na taarifa mbalimbali kwa jamii. TED ni Shirika lisilo la kiserikali ambalo lilianzishwa mwaka 1984 kwa ajili ya kujihusisha na vyombo vya habari. TED linajihusisha na uwekaji wa taarifa hasa mazungumzo kwenye mitandao na mazungumzo hayo yanapatikana bila malipo yoyote. Chris amekuwa Rais wa TED toka mwaka 2001 mpaka wakati anaandika kitabu hiki. Shirika hili linaongozwa na kauli mbiu “Ideas Worth Spreading = Thamani ya Uenezaji wa Mawazo”.

Linapokuja suala la kujieleza mbele za watu, watu wengi wanashindwa kufanya hivyo kutokana na hofu ya umati unaowazunguka. Ni kutokana na hali hii watu wengi wanaweza kujieleza kwa maandishi lakini wengi wao wanashindwa kuongea kile walichoandika. Mwandishi Chris anatumia kitabu hiki kutushirikisha mbinu za kutoa mada/ujumbe mbele za watu na ukaeleweka kile ulichokusudia kuwasilisha.

Karibu tujifunze machache niliyojifunza kwenye kitabu hiki:

1. Mara zote unapoongea mbele za watu jitahidi kuwa wewe. Hii ina maana kuwa usiogope umati unaokuzunguka kwa kuhisi kuwa labda kuna watu wenye elimu/uelewa mkubwa zaidi yako. Ni kawaida kuwa na hofu wakati unajiandaa kuwasilisha mada, mwandishi anatushirikisha kuwa kabla ya kusimama mbele za watu unahitaji kutumia hofu yako kwa ajili ya kujiandaa vyema. Hali hii itakufanya uwe na uelewa mpana kwenye mada yako na matokeo yake utajiamini zaidi.

2. Kama mtoa mada una jukumu kubwa la kuhakikisha unawasilisha ujumbe wenye thamani kubwa ndani ya nafsi yako pamoja na wale wanaokusikiliza. Hapa unahitaji kujikita kwenye kutoa wazo la thamani ambalo lipo ndani ya nafsi yako na linaweza kuwa na thamani hiyo hiyo kwa wasikilizaji. Wazo hilo liwe na sifa ya kujenga picha katika akili za wasikilizaji na linaweza kuishi ndani ya nafsi zao kutokana na thamani yake.

3. Kila mwenye wazo lenye mashiko au thamani anao uwezo wa kushirikisha hilo kwa wengine. Haijalishi kiwango cha kujiamini ulichonacho, uwezo wako wa kuongea kwa haraka au uwezo wa kumudu hadhira yako. Silaha muhimu ambayo unatakiwa kuwa nayo ni wazo ambalo lenye thamani au maana kwa wanaokusikiliza. Na wazo sio lazima liwe gumu bali ni chochote ambacho kinaweza kubalidilisha mtazamo wa watu kwa ajili ya hatua moja mbele kwenye mazingira yanayowazunguka. 

4. Wapo watu wengi ambao wanasema kuwa hawana wazo lolote la kuwashirikisha wengine lakini mwandishi anatuambia kuwa kila mtu ana wazo la kipekee ambalo linaweza kuwa somo kwa wengine. Wazo hili si jingine bali ni ule uzoefu wa maisha yako. Maisha yako ni hadithi yenye mafundisho tosha kwa wengine.

5. Watu wengi wanashindwa kufahamu thamani waliyonayo kwa vile muda wote wameishi maisha ya kujihisi kutokuweza kwenye kila jambo au hali. Mwandishi anatushirikisha kuwa kama wewe ni mmoja wa watu hawa unachotakiwa kufanya ni kuwauliza watu wako wa karibu ili wakushirikishe vitu vya kipekee wanavyoviona kutoka kwako.

6. Teknolojia ya lugha ni uvumbuzi wa kipekee katika hisitoria ya mwanadamu ambao umewezesha mtu mmoja kushirikisha wengine mawazo aliyonayo. Hata hivyo, lugha hii inawezesha ujumbe kufika kwa wengine kwa kutegemea umaridadi wa mhusika katika kuchambua mtiririko wa maneno ili ulete sentensi zenye maana, msisimko au thamani na mahitaji halisi ya msikilizaji.   

7. Yafanye maongezi au wasilisho lako kuwa na sifa ya safari kwa msikilizaji. Msikilizaji ajione yupo kwenye safari yenye kila aina ya vitu vipya na uzoefu wa kila aina ambao hajawai kuupata katika maisha yake. Maongezi yako yawe na sawa na filamu au kitabu cha simulizi ambacho kila mara kinakuhamasisha kusoma ukurasa unaofuata. Hali hii itamfanya msikilizaji ajenge picha katika akili yake na hivyo kuwa na hamasa ya kuendelea kukusikiliza. Mfanye msikilizaji ahusishe milango yake yote ya fahamu kadiri unavyoongea.  

8. Unapowasilisha mada epuka makosa haya manne katika maongezi yenye ubunifu; Moja, epuka maongezi yenye mlengo wa kutangaza sifa zako kana kwamba unatangaza bidhaa kwa ajili ya kununuliwa. Mwandishi anatushirikisha kuwa watu wengi wanafanya makosa kiasi ambacho pale wanapoongea wanaishia kueleza sifa walizonazo au mafanikio yao. Kumbe wanachotakiwa kufanya ni kuwasilisha wazo au mada kwa ufasaha ili kupitia wasilisho hilo wafanikiwe kujenga heshima au uaminifu au mtazamo chanya kutoka kwa wasikilizaji wao. Mara zote lenga kumpatia msikilizaji kitu kipya badala kufikiria utapata nini kutoka kwake.  

9. Mbili, epuka maongezi yasiyo na dira. Hii inajumuisha makosa ambayo mtoa mada anazama kueleza vitu ambavyo vipo nje kusudio la mada anayowasilisha. Matokeo yake ni mtoa mada kueleza vitu vingi ambavyo havina uhusiano na mada aliyokusudia kuwasilisha. Hali hii inafanya wasikilizaji wakose hamasa ya kuendelea kukusikiliza. Kumbuka kuwa watu wanakupa dakika chache katika maisha yao kwa ajili ya kusikiliza vitu vya kipekee au vipya hivyo huna budi kuhakikisha unalenga kwenye pointi ulizokusudia.

10. Tatu, epuka kuzama kwenye kuelezea zaidi kampuni yako au taasisi unayofanyia kazi bali jikite kwenye upekee uliopo kwenye wazo au mada ya kibunifu unayowasilisha. Mwandishi anatushirikisha kuwa mara zote kampuni au taasisi unayomiliki au kufanyia kazi inaweza ionekane bora katika macho yako lakini kwa wengine ikaonekana haina ubora au upekee wa aina yoyote ile.

11. Nne, epuka hamasa iliopitiliza. Kulenga kuhamasisha wasikilizaji ni mojawapo ya viungo vya maongezi lakini pale inapopitiliza inaweza kuwa ni kikwazo kwa mtoa mada kueleweka kwa hadhira yake. Ni kawaida kila mtoa mada kuhitaji mrejesho mara baada ya kumaliza kuwasilisha au wakati anaendelea kuwasilisha kwani mrejesho huo ni ishara ya kueleweka. Mrejesho huo unaweza kuwa wa makofi au mpasho kama ambavyo tumezoea katika mazingira yetu. Mwandishi anatuhadharisha kuwa hakuna sababu ya kulazimisha kupewa mrejesho huo wakati unawasilisha kwani inaweza kupelekea upoteze umakini wa hadhira kwenye mada yako.

12. Hakikisha maneno au sentensi zako zina muunganiko au uhusiano na zote kwa pamoja zinafikisha ujumbe wa mada yako. Maneno yako ni lazima yote yajikite kwenye lengo mahususi la mada au ujumbe wako. Ili uendane na muda ni lazima uhakikishe maneno yako yanakuwa na “maneno viunganishi” ambayo yanabeba ujumbe wa mada yako. Mada yako unatakiwa kuipangalia katika muundo maalumu ili iwe rahisi kwa wasikilizaji kuelewa.

13. Muundo wa maongezi yako ni lazima uzingatie kwenye kujibu maswali matatu; (a) nini? – hapa mtoa mada ni lazima jikite kwenye kuelezea maelezo ya awali/utangaulizi juu ya kile anachotaka kuwasilisha (b) Kwa ajili ya nini? – mtoa mada aelezee juu ya umuhimu wa mada yake na misingi inayomfanya aone mada hiyo ni muhimu; na (c) Sasa nini? – mtoa mada aelezee juu ya hatua muhimu zinazotakiwa kuchukuliwa kwa ajili ya kukabiliana na changamoto iliyopo au kunufaika na mada yake. Hii inafuatiwa na hitimisho na mapendekezo kwa ufupi.

14. Wakati unawasilisha mada yako hakikisha kuna muunganiko kati yako na hadhira (wasikilizaji) yako. Hiki ndicho kinatofautisha ujumbe unaowasilishwa kwa maandishi na ule unaowasilishwa kwa maongezi. Hizi ni baadhi ya njia ambazo mwandishi anatushirikisha kwa ajili ya kuwa na muunganiko na hadhira yako; i) hakikisha macho yako yanawatazama wasikilizaji toka mwanzo wa unawasilisha mada yako – hakikisha muda wote unakuwa na tabasamu la asili bila kuonesha uso wenye hofu wakati wote unapowatazama, ii) Onesha mguso kwenye mada unayowasilisha – hali hii inawafanya wasikilizaji wapate muunganiko wa kihisia kwa kile unachowasilisha, na iii) wafanye wasikilizaji wako wacheke lakini si kwa kiasi kilichopitiliza – kicheko kinaonesha kuwa pale wawili mnapocheka wote mpo kwenye hisia zinazofanana kwa wakati huo.  

15. Kuwa na uwezo wa kuwasilisha kwa mfumo wa hadithi. Mwandishi anatushirikisha kuwa tafiti kati ya vizazi na vizazi inaonyesha kuwa kwa asili mwanadamu anapenda hadithi. Pale unapoongea unaweza kutumia mwanya wa tafiti hizi kuvuta hisia za watu kwa kutumia hadithi ambayo inaendane na mada yako unayowasilisha. Muhimu; hakikisha hadithi yako ipo sawa kwenye misingi ya maadili, imani na tamaduni za sehemu husika.

16. Kuwa na uwezo wa kuelezea mada yako kwa ufasaha na umahili wa aina yake. Kadri unavyojieleza unatakiwa uamshe hisia za msikilizaji juu ya kile unachowasilisha. Pia, unahitaji kuhakikisha kuwa kuna muunganiko wa maelezo ya maneno katika mada yako. Hii ina maana kwamba maneno unavyoyaeleza yalete muunganiko kutoka neno linaloanza na linalofuata. Vivyo hivyo sentensi pia ziwe na muunganiko wa kimantiki.

17. Kuwa na uwezo wa kushawishi. Hii ni hazina kubwa unayotakiwa kuitumia kwa ajili ya kubadilisha mtazamo wa wasikilizaji wako walionao juu ya ulimwengu huu na hatimaye ufanikiwe kuwapeleka kwenye mtazamo wa maono ya mada yako. Ili ufanikiwe katika sehemu hii ni lazima maongezi yako yajikite kwenye mantiki ambazo zina msingi wa kweli na mada yako iwasilishe kwa mfumo ambao unamfanya msikilizaji hasichoke kukusikiliza.

18. Kuwa na uwezo wa kuwapa wasikilizaji wako ufunuo mpya katika maarifa/uzoefu wao. Hapa katika mawasilisho yako unaweza kuweka picha za miradi yako mipya ambayo imetokana na ubunifu wako ambao pengine ni mpya kwenye uelewa wa wasikilizaji wako.

19. Tumia nguvu ya matumizi ya lugha ya mwili kwa ajili ya kufikisha ujumbe. Mwandishi anatushirikisha kuwa kupitia matumizi ya lugha ya mwili unaweza kuwasilisha mada yako kwa maneno machache na ukaeleweka zaidi. Hii pia njia kuunganisha na watazamaji wako ikiwa ni pamoja na kuamsha hisia za watazamaji wako.

20. Kama unatumia vifaa vya teknolojia ya mwanga kama vile “projector” hakikisha unaandaa walisho lako katika mfumo ambao unaonekana vizuri. Hii ni pamoja na kuepuka kutumia maneno mengi kwenye ‘slides’ zako badala yake tumia picha au vibonzo kwa ajili ya kuvuta utayari wa wasikilizaji kwenye kile unachowasilisha. Hata hivyo, mwonekano wa mtoa mada unatakiwa kwenda sambamba na kile ambacho kinaonekana kwenye wasilisho lake.

Haya ni machache ambayo nimeweza kukushirikisha kati ya mengi yaliyo kwenye kitabu hiki. Kupata nakala ya kitabu hiki BONYEZA HAPA na ujiunge na mtandao wa fikra za kitajiri kisha nitumie ujumbe wa kuomba kitabu hiki kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com.

Niendelee kukuomba usambaze jumbe hizi kwa kadri uwezavyo ili yale unayojifunza yawafikie wengi na hatimaye tufanikiwe kuibadilisha dunia hii kuwa mahali pazuri pa kuishi (Unaposambaza makala hizi hakikisha haukopi na kupest badala yake share link). Nakutakia mapambano mema.

PATA UCHAMBUZI WA KITABU CHA THE RULES OF MONEY ( KANUNI ZA PESA)   Mwandishi Richard Templar katika kitabu hiki ametushirikisha kanuni 107 ambazo kila mtu anaweza kuzitumia kutengeneza pesa na hatimaye kuwa tajiri. Uchambuzi wa kina wa kanuni zote (107) umeandaliwa kwa mfumo wa pdf na unapatikana kwa gharama ya Tshs. elfu tano tu (5,000/=). Kanuni zote zimechambuliwa na kuandaliwa kijitabu kidogo chenye kurasa 39 ambazo unaweza kusoma kwenye simu ya mkononi (smart phone) au kwenye kompyuta (pc). Kupata uchambuzi wa kanuni zote tuma pesa yako kwa njia ya M-pesa au Airtel Money kupitia namba zifuatazo:- M – Pesa tumia namba: 0763 745 451 (Majina ni Augustine Mathias) Airtel Money tumia namba: 0786 881 155 (Majina ni Augustine Mathias) Baada kutuma pesa hiyo nitumie ujumbe kwenye namba ya airtel (0786 881 151 451) ukiwa na barua pepe yako ili nikutumie uchambuzi wa kanuni hizi moja kwa moja kwenye mtandao wako. UTAJIRI NI HAKI YAKO YA KUZALIWA "BEING RICH IS YOUR BIRTH RIGHT"

Karibuni kwenye fikra za kitajiri ili upate elimu hisiyokuwa na mwisho.

Born to Win ~ Dream Big 

Augustine Mathias Bilondwa
Namba ya Simu:      +255 786 881 155
Mwanzilishi wa Mtandao wa fikrazakitajiri.blogspot.com

Barua pepe:  fikrazatajiri@gmail.com

Mambo Niliyojifunza Kwenye Kitabu cha Teach Your Child How To Think (Mbinu za Kumfunda Mtoto ili Awe na Uwezo wa Kufikiri Vyema)

Habari ya leo rafiki na msomaji wa mtandao wa fikra za kitajiri.

Ni matumaini yangu kuwa unaendelea kupambana kwa ajili ya kuboresha maisha yako. Karibu tena katika mtandao wa FIKRA ZA KITAJIRI kwa ajili ya uchambuzi wa kitabu cha wiki hii. Leo hii ikiwa ni wiki ya 42 katika kipindi cha mwaka 2017 naendelea kukushirikisha uchambuzi wa vitabu mbalimbali kwa ajili ya kukupa maarifa ambayo ni wajibu wako uyatumie kubadilisha kila sekta ya maisha yako.

Makala hizi za uchambuzi wa vitabu zimekuwa zikikufikia kila wiki kwa kadri ambavyo napata muda wa kukushirikisha kile ninachojifunza kutoka kwenye vitabu vya maarifa mbalimbali. Ni matarajio yangu kuwa muda ninaotumia kukushirikisha uchambuzi wa vitabu umekuwa wa msaada mkubwa kwako katika kubadilisha maisha yako.

Hata hivyo, mtandao huu unahitaji maoni/ushauri au shuhuda kwa namna ambavyo umekuwa wa msaada kwako au namna ambavyo unahitaji makala hizi ziboreshwe zaidi (tuma maoni/ushauri/ushuhuda wako kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com).

Kama bado haujajiunga na mtandao huu, BONYEZA HAPA na ujaze fomu kisha bofya “jiunge/subscribe” utakuwa umejiunga na mtandao huu. Kwa kujiunga na mtandao huu utapata makala zinazochapishwa humu moja kwa moja kwenye barua pepe yako bila malipo yoyote.

Kitabu cha wiki hii ni “Teach Your Child How To Think” kutoka kwa mwandishi Dr. Edward De Bono. Edward De Bono ni mkufunzi na mwandishi mashuhuri ambaye ameandika vitabu vingi vyenye nia ya kuelimisha watu kwenye sekta mbalimbali za maisha yao. Mwandishi huyu ameandika vitabu vingi vya mbinu za kufikiri na baadhi ya vitabu hivi ni ‘Lateral Thinking’, ‘Six Thinking Hats’ na ‘Teach Yourself To Think’. Sifa kubwa ya mwandishi huyu ni kwamba ana uzoefu wa kufanya kazi katika vyuo mbalimbali na sehemu tofauti kwenye nchi zaidi ya 45.

Dr. de Bono anatushirikisha hamasa kubwa ya kuandika kitabu hiki ni kuona angalau katika ulimwengu huu kuna vijana wachache ambao wanaweza kusema “mimi ni mfikiriaji mzuri na ninafurahi tasnia hii ya kufikiri vyema”. Kufikiri vyema kunaweza kufanywa na kila mtu pasipo kujali taaluma, IQ, umri au mazingira. Hivyo kila mmoja anaweza kujifunza mbinu za kufikiri na hatimaye akazitumia mbinu hizi kufikia viwango bora vya kufikiri kwenye maisha yake ya kila siku. Na kadri siku zinavyozidi kwenda ndivyo mbinu hizi zinahitaji kutumika kwa ajili ya kuwa na ufanisi kwenye sehemu ya kazi, biashara, uongozi au kijamii.

Kitabu hiki hakitakufaha kama unaamini kuwa;

1.    Watu wenye akili sana ndo wafikiriaji wazuri na watu wenye akili za wastani hawana uwezo wa kufikiri – uzoefu unaonesha kinyume chake;

2.    Mbinu za kurifikiri zinafundishwa mashuleni na tayari ulishafundishwa enzi hizo ukiwa shuleni – ukweli ni kwamba walimu mashuleni hawafundishi hata chembe moja ya mbinu za kufikiri;

3.    Uwezo wa kufikiri haufundishwi bali unakuja wenyewe kwa kutegemea hali unayopitia – ukweli ni kwamba mbinu za kufikiri zinafundishwa sawa na mbinu za sayansi yoyote ile zinavyofundishwa.

Katika mfumo wa ufundishaji ambao unatumiwa na wengi ni ule ambao umejikita kwenye taarifa. Mfumo huu ni rahisi kuufundisha na ni rahisi kuujaribisha. Hii ndio sababu kubwa ya kuona kuwa elimu ya sasa imejikita kwenye mfumo huu, lakini tunahitaji kufahamu kuwa kufikiri sio mbadala wa mfumo wa taarifa bali mfumo wa taarifa unaweza kuwa sehemu ya mbinu za kufikiri. Endapo taarifa zote zingekuwa ni sahihi na zinajitosheleza kwa maana hiyo kusingekuwa na umuhimu wa kufikiri bali tungejikita kwenye ukweli wa taarifa zilizopo. Ukweli ni kwamba tunaishi katika dunia ambayo taarifa hazijitoshelezi na ukweli wake ni wa mashaka hivyo hatuwezi kukwepa kufikiri.

Mbinu za kufikiri hazikwepeki kutokana na ukweli kwamba tunaishi katika mazingira ambayo hatujui kesho itakuwaje (mipango ya baadae), tunahitaji ubunifu wa vitu vipya, tunahitaji kuboresha taarifa zilizopo, tunahitaji kufanikisha biashara/kazi zetu. Kutokana na uhalisia huu, hakuna namna tunaweza kukwepa mbinu za kufikiri kwenye maisha yetu hapa duniani.

Karibu tujifunze machache niliyojifunza kwenye kitabu hiki:

1. Imani ya kwamba kuwa na akili nyingi ni sawa na kuwa na uwezo mkubwa wa kufikiri imepelekea utoshaji wa aina mbili. Kwanza, jamii kuamini kuwa wanafunzi wenye akili nyingi hawaitaji kujisumbua juu ya lolote kwa kuwa kitendo cha kuwa na akili nyingi tayari wana uwezo mkubwa wa kufikiri. Pili, watu wasio na akili hawahitaji kujisumbua badala yake wakazane kwa ajili ya kuwa na akili nyingi vinginevyo kamwe hawawezi kuwa na uwezo mkubwa wakufikiri. Mwandishi anatushirikisha kuwa huu ni upotoshaji mkubwa kwani kuwa na akili nyingi ni sawa na gari zuri endapo linaendeshwa na dereva mbaya. Akili nyingi ni lazima ziongozwe na uwezo wa kufikiri kwa ajili ya kuona, kuchambua na  kung’amua (judge) mambo kwa mapana yake.

2. Upotoshaji mwingine ni juu ya akili dhidi ya hekima. Jamii imeaminisha kwamba hekima inakuja yenyewe kwa kadri mtu anavyozidi kuongezeka umri. Kutokana na upotoshaji huu jamii inaweka mkazo wa kuwafundisha watoto kuwa na akili kuliko wanavyowekeza kuwafundisha kuwa na hekima. Ukweli ni kwamba hekima haiji yenyewe kama ambavyo tumepotoshwa bali misingi ya hekima inahitaji kufundishwa kama ilivyo misingi ya ukuaji wa akili.

3. Kufikiri  kwa mwitikio wa jambo/hali flani (reactive thinking) dhidi ya kufikiri kinadharia/dadisi (pro active thinking). Mwandishi anatushikirisha kuwa mfumo wa shule nyingi umejengwa kwa ajili ya kumfanya mwanafunzi muda wote afikiri kwa ajili ya kuitikia kujibu maswali (quiz, test, exams) badala ya kumfanya afikirie kubuni vitu vipya nje ya darasa/mazingira yake. Bahati mbaya maisha yanahitaji utumie udadisi wa hali ya juu kwa ajili kufanikiwa katika sekta zote za maisha. Kwa maana nyingine kufanikiwa katika maisha kunahitaji muhusika afikirie kwa mapana nje ya boksi. Ni rahisi kula chakula ambacho tayari kimepikwa lakini kuandaa chakula husika kunahitaji hatua za ziada.

4. Upotoshaji mwingine kwa jamii ni ile nadharia ya kwamba ukishajua inakuwa rahisi kufanya. Mifumo ya elimu inamuandaa mtoto kwenye kujua ujuzi katika sekta mbalimbali lakini mtoto huyu haandaliwi kivitendo zaidi. Motokeo yake mtoto anakuwa na ujuzi ambao hajui utatumika vipi katika maisha yake. Kutoka kwenye kujua hadi kufanya kuna michakato mingi katika maisha ya kila siku ambayo yote kwa pamoja inahitaji mhusika awe na mbinu za kufikiri na kung’amua mambo. Mtoto anahitaji kufundishwa umuhimu wa kuthamini mawazo ya wengine, vipaumbele, malengo, kufanya maamuzi, utatuzi wa migogoro, ubunifu pamoja na mambo mengine. Haya yote hayafundishwi katika mfumo wa elimu ya sasa ambayo imejikita kwenye kufikiri kimwitikio zaidi (reactive thinking).

5. Kufikiri kwa mapana (critical thinking) ni sehemu tu ya kufikiri ambayo kama hakuna mbinu za kufikiri kwa ajili ya uumbaji au ubunifu wa vitu, dhana ya kufikiri kwa mapana inakuwa haina tija dani yake. Shule/vyuo vinahamasisha kufikiri kwa mapana ambako ukitazama kwa undani wake wakufunzi wanalenga kuwafundisha wanafunzi wao kuepuka makosa. Hii ni hatari sana kwani mtu ambaye amefundishwa kwa ajili ya kuepuka makosa muda mwingi anajikita kwenye yale anayofahamu. Hali hii inapelekea uwepo wa nafasi pana ya kuwa na kundi kubwa la vijana ambao hawapo tayari kujaribu kufanya mambo mapya.

6. Watu wengi ndani ya nafsi zao hawataki kushindwa juu ya mada iliyopo mbele yao na hivyo wapo tayari kutetea kile wanachoamini kwa namna yoyote ile. Hali hii pia ni matokeo ya mfumo wa elimu yetu. Mfumo huu unalenga kutoa wanafunzi wanaofanya vyema na kuwaona wasiofanya vyema kana kwamba hawawezi lolote katika maisha. Mwandishi anatushirikisha kuwa ili uwe bora kwenye kufikiri ni lazima uruhusu kupata taarifa mpya kutoka kwa wengine. Hii itakuongezea ujuzi kutoka wanaokuzunguka.

7. Uchambuzi/tathimini na usanifu ni vitu ambavyo ni muhimu kuunganishwa kwa ajili ya kukabiliana na hali/changamoto tulizonazo. Hata hivyo mitaala ya elimu zetu inazingatia sana kwenye upande wa kufikiri kwa uchambuzi/tathimini (analytical thinking) kuliko upande wa kufikiri kwa usanifu. Usanifu imeachwa kwa watu wanaosomea uhandisi na mitindo. Hali hii inapelekea kushindwa kutatua changamoto zilizopo na matokeo yake ni changamoto hizo kujirudia mara kwa mara.    

8. Misingi mikuu ya kufikiri vyema ni mtazamo na hisia. Mara nyingi mkazo umewekwa kwenye kufikiri kwa mantiki na kusahau umuhimu wa hisia na mtazamo. Ukweli ni kwamba mantiki ni muhimu katika kufikiri lakini bila ya kuhusisha mtazamo na hisia hatuwezi kuja na fikra bora.

9. Je ni nyakati na sehemu zipi tunatakiwa kutumia mbinu za kufikiri? Mwandishi anatushirikisha kuwa kufikiri kunatakiwa kufanyika kila wakati na kila sehemu ya maisha yetu. Tunahitaji kujifunza kufikiri vyema kwa ajili ya kuboresha au kutatua changamoto za kimahusiano, kiuchumi, kiroho, kijamii pamoja na kifamilia. Hii ni kutokana na ukweli kwamba ni kupitia kufikiri tunaweza kufanya vitu vyenye ubora na utofauti. Hata hivyo kwa vile vitu ambavyo tayari vimekuwa sehemu ya maisha yetu ya kila siku hatuna haja ya kupoteza nguvu nyingi kwa ajili ya kufikiria juu yake.

10.        Tunaweza kufaninisha mtiririko wa kufikiri na mtiririko wa matukio ya fundi selemara katika kutenegeneza thamani. Fundi selemara ana kazi kubwa tatu ambazo ni kukata mbao kwa vipimo vinavyotakiwa, kuunga vipande vya mbao na mwisho ni kutoa umbo la kifaa kinachotakiwa.  Katika mtiririko wa kufikiri, hatua ya kwanza ya fundi selemara ni sawa na kuchimba kwa kina, kuchambua, kujikita kwenye lengo/taarifa na kukusanya tahadhari zote juu ya taarifa inayokuhitaji kufikiria kwa kina, ubunifu na mantiki.

Hatua ya kuunga vipande vya mbao ni sawa na kutafuta muunganiko wa mawazo, uhusiano, kuchambua nadharia na kuanza kusanifu kile ambacho unahisi ni suluhisho la changamoto iliyopo mbele yako.

Hatua ya kutoa umbo la mwisho kwenye kufikiri ni sawa na kuhukumu, kuoanisha, kulinganisha, kuthaminisha na kuamua juu ya hatua za kuchukua. 

11. Kama fundi selemara anavyoongozwa na kanuni, taratibu/tabia, mbinu na muundo au mpangilio wa sehemu ya kufanyia kazi ndivyo pia ilivyo kwenye mbinu za kufikiri. Hii ina maana kwamba kufikiri vyema kunaongozwa na kanuni ambazo ni lazima kila mmoja awe tayari kuzifuata; tabia – zipo tabia ambazo kila mmoja mwenye kuhitaji kuwa bora katika kufikiri anatakiwa ajijengee. Hii ni pamoja na kuwa na mtazamo chanya kwenye suala zima la kufikiri; na muundo – huu unajumuhisha mazingira yanayomzunguka kila mmoja kwa ajili ya kuwa bora katika kufikiri. 

12. Unaweza kujenga mtazamo bora wa kufikiri kwa kuhakikisha mara zote unakuwa uhuru kupokea mawazo kutoka kwa wengine. Mwandishi anatushirikisha kuwa kizuizi kikubwa kwa watu kufikia viwango bora vya kufikiri ni tabia ya kuona kuwa mawazo yao ni sahihi kuliko mawazo ya wengine. Muhimu ni kuhakikisha kuwa mawazo yako hauyafanyi kuwa sheria wala msaafu na hivyo yanaweza kuboreshwa kupitia kuwasilikiliza wengine. Hii ni kutokana na ukweli kwamba kazi ya kufikiri sio kulinda mawazo yako ili mara zote uonekane upo sahihi bali lengo kuu la kufikiri ni kupata mawazo mapya.

13. Kusikiliza na kujifunza ni viungo muhimu kwa ajili ya kufikia viwango bora vya kufikiria. Na hapa ndipo unahitaji kuwa mpole kwani kiburi ni alama ya watu wasio na uwezo mzuri wa kufikiri. Hii inaweza kuwa kazi ngumu kwako kutokana na ukweli kwamba tunazungukwa na watu wenye uelewa tofauti na yale tunayofahamu lakini hatuna budi kuifundisha akili yetu muda ione mema kutoka kwa watu hao au mazingira yanayotuzunguka.

14. Punguza kufanya vitu vingi kwa wakati mmoja; mara nyingi katika kufikiri tunachanganya vitu vingi kwa wakati mmoja na matokeo yake ni ufanisi finyu. Mwandishi anatushirikisha mbinu za kuwa na ufanisi katika kufikiri kwa kutumia hatua sita ambazo amezipa jina la kofia sita za kufikiri. Unahitaji kuvaa kofia moja baada ya nyingine ili ukamilishe mzunguko wa wazo ambalo unafikiria kwa wakati husika na hatimaye mchanganyiko wa kofia zote ulete ukamilifu ya fikra zako kwa wakati mmoja.

Kofia nyeupe, hii ni kofia ya kwanza kuvaliwa na unahitaji kutumia kofia hii kwa ajili ya kukusanya ukweli, takwimu na taarifa juu ya kile unachofikiria. Jiulize je ni taarifa zipi zilizopo ikinganishwa na kile ninachohitaji. Je ni taarifa zipi hazipo?

Kofia nyekundu, unapovaa kofia hii unahitaji kujiuliza juu ya hisia, mguso na imani/uelewa wako juu ya mada unayofikiri. Jiulize je kwa sasa nina hisia zipi juu ya mada hii ninayowaza.

Kofia nyeusi, kofia hii inakukumbusha kuchukua tahadhari kwa ajili ya kuhakikisha taarifa ulizonazo ni sahihi. Jiulize je hii inaendena na ukweli? Je itafanya kazi? Je ni salama? Je inatekelezeka?

Kofia ya njano, kofia hii inakukumbusha ujiulize juu ya umuhimu na faida za kile unachofikiria. Jiulize je kuna umuhimu wa kufanya hivyo? Je kuna faida? Kwani nini kiwe na umuhimu au faida?  

Kofia ya kijani, katika kofia hii sasa unahitaji kufanya uchambuzi, mapendekezo, kutafuta mawazo mapya na hatimaye kuja na mbadala. Jiulize je kuna mawazo au njia mbadala?

Kofia ya bluu, kofia hii inakufanya ufikiri juu ya kile unachofikiri kwa maana ya kwamba ni hatua muhimu kwa ajili ya kuhakikisha unaendelea kubaki njia kuu ya fikira zako bila kuchepuka. Na hapa ndipo unakufikiria juu ya hatua inayofuata.

15. Tumia mfumo wa dakika tano kwa ajili ya kupitia kwenye mzunguko mzima wa kufikiria. Katika dakika hizi fanya haya;

Dakika ya kwanza; hakikisha umekamilisha lengo la kile unachofikiria, kuwa wazi juu ya mapana ya kile unachofikilia, kuwa wazi juu ya matokeo tarajiwa na kuwa wazi juu ya hali/mazingira yaliyipo kwenye mada husika. Kama taarifa husika hazipo unaweza unaweza ukadhania (assume) na kuendelea na dakika inayofuatia.

Dakika ya pili na tatu; fanya uchambuzi wa mada husika kwa kutegemea uzoefu wako na taarifa zilizopo juu ya mada husika na hatimaye uwe na mwanga juu ya mada hiyo. Tumia mwanga huo kwa ajili ya kutengeneza mapendekezo kadhaa ambayo yanaweza kuwa hatua za kuchukua au suluhisho la changamoto husika.

Dakika ya nne; hii ni hatua ya kuchagua ni pendekezo lipi lifanyiwe kazi kati ya mapendekezo mengi uliyonayo. Je ni pendekezo lipi ambalo linatekelezeka kwa urahisi, ambalo linaendana na utashi/vipaumbele vyangu au mazingira yaliyopo.

Dakika ya tano; kama tayari umefikia hitimisho la kuchagua pendekezo husika sasa unahitaji kulinganisha pendekezo hilo na njia mbadala zilizopo. Hii ni pamoja na kuainisha changamoto ambazo unaweza kukutana nazo katika kutekeleza pendekezo lako.

16. Kuna njia mbili za kufikiria juu ya mada; njia ya kwanza ni njia ya kufikiria moja kwa moja (forward thinking) na njia ya pili ni kufikiria sambamba (pararell thinking). Ufikiria kwa njia ya moja kwa moja pale ambapo fikra zako zinalenga kwenye jambo moja. Kwa maana nyingine ni kwamba mawazo yanajikta kutoka kutoka kwenye tukio moja hadi jingine na tukio moja linapelekea kuanza kwa tukio linalofuatia. Kwa upande wa fikra sambamba, unakuwa na njia/matukio kadhaa ya kuchagua na matukio hayo hayana uhusiano kati ya tukio moja na jingine. Kwa maana nyingine kukamilika kwa tukio moja hakupelekei kuanza kwa tukio jingine. Kwa upande wa mfumo sambamba wa kufikiri unahitaji kujiuliza maswali kama vile ni lipi/kipi kinafuata?, mbadala upi uliopo, mawazo yapo yaliyopo n.k. Katika mfumo wa moja kwa moja, maswali ya kujiuliza ni kama vile baada ya hili ni lipi linafuatia? Mifumo hii yote ni muhimu, mfano, mfumo sambamba unasaidia kukusanya taarifa au njia mbadala juu ya mada husika. Na mfumo wa moja kwa moja unatumika kwa ajili ya kufikia hitimisho juu ya njia mbadala ulizonazo.

17. Mara nyingi tunazungukwa na mawazo ambayo yanakuwa katika upana wake ni kupitia kufikiri mawazo haya yanatakiwa kuchujwa mpaka kufikia kiwango cha maelezo ya kina. Kupitia zoezi hili kila wazo linalokuja katika akili yako linatakiwa kuchambuliwa kwa kina hatimaye kuja na ubunifu katika kuboresha mazingira yanayotuzunguka. Hivyo, katika kila wazo pana linalokujia unahitaji kujiuliza ni kipi unaweza kufanya kwa ajili ya kutumia wazo husika kuboresha mazingira yako.

18. Mbinu nyingine ya kuboresha ujuzi wa kufikiri ni kutumia mbinu ya kufikiri kwa mapana/uwazi (lateral thinking). Ujuzi huu wa kufikiri kwa mapana unaweza kutumiwa na kila mtu ambaye ameweka jitihada za kukua katika tasnia ya kufikiri. Mbinu hii inahusisha umuhimu wa mtazamo na mantiki katika kufikiri kwenye mada husika. Mbinu hii kwa ujumla wake inatumia kwa ajili ya kutoa mtizamo na mawazo mapya. Hivyo, mbinu hii ni kwa ajili ya kuepuka mitazamo na mawazo ya zamani ili kuzalisha mtazamo na mawazo mapya kwa ubunifu zaidi.

19. Kama ambavyo tumeo kuwa kufikiri kunaongozwa na kanuni kama ilivyo vitu vingine. Kanuni hizo ni pamoja na; 1) mara zote kuwa mtu mwenye mawazo ya kujenga badala kuwa na mawazo ya kubomoa; 2) fikiri polepole na mara zote jaribu kufanya vitu kwa urahisi; 3) ondoa nafsi yako aina ya ‘ego’ kwenye mfumo wako wa kufikiri. Hii ni kutokana na ukweli kwamba mara zote ‘ego’ huwa inavutia upande wake na kusahau matakwa ya wengine; 4) kuwa na muda wa kujihoji juu ya kile unachofikiri kwa wakati huo na mara zote jiulize je hiki ndicho natakiwa kuwaza kwa sasa; 5) kuwa tayari kubadilisha gia angani – fahamu ni wakati gani wa kufikiri kwa mantiki na wakati gani unatakiwa kufikiri kwa ubunifu; 6) Jiulize nini matokeo ya ninachowaza kwa sasa – na matarajio yangu ni yapi kwa sasa na kwanini nahisi pendekezo langu litafanya kazi; 7) mguso na hisia ni sehemu muhimu ya kufikiri japo zinatakiwa mara baada ya kufanya uchunguzi wa mada husika na si vinginevyo; na 8) mara zote tafuta mbadala, mtazamo na mawazo mapya.

20. Changamoto zinapatikana katika mazingira yanayotuzunguka na mara zote tunahitaji kulenga kutatua changamoto hizo kupitia fikra zetu. Njia nzuri ya kutatua changamoto mara zote kufikiri njia mbadala badala ya kung’ang’ania njia ya awali ambayo imekuingiza kwenye matatizo.

Haya ni machache ambayo nimeweza kukushirikisha kati ya mengi yaliyo kwenye kitabu hiki. Kupata nakala ya kitabu hiki BONYEZA HAPA na ujiunge na mtandao wa fikra za kitajiri kisha nitumie ujumbe wa kuomba kitabu hiki kupitia barua pepe fikrazakitajiri@gmail.com.

Niendelee kukuomba usambaze jumbe hizi kwa kadri uwezavyo ili yale unayojifunza yawafikie wengi na hatimaye tufanikiwe kuibadilisha dunia hii kuwa mahali pazuri pa kuishi (Unaposambaza makala hizi hakikisha haukopi na kupest badala yake share link ili hatimiliki za mwandishi wa makala ziheshimiwe). Nakutakia mapambano mema.

PATA UCHAMBUZI WA KITABU CHA THE RULES OF MONEY ( KANUNI ZA PESA)   Mwandishi Richard Templar katika kitabu hiki ametushirikisha kanuni 107 ambazo kila mtu anaweza kuzitumia kutengeneza pesa na hatimaye kuwa tajiri. Uchambuzi wa kina wa kanuni zote (107) umeandaliwa kwa mfumo wa pdf na unapatikana kwa gharama ya Tshs. elfu tano tu (5,000/=). Kanuni zote zimechambuliwa na kuandaliwa kijitabu kidogo chenye kurasa 39 ambazo unaweza kusoma kwenye simu ya mkononi (smart phone) au kwenye kompyuta (pc). Kupata uchambuzi wa kanuni zote tuma pesa yako kwa njia ya M-pesa au Airtel Money kupitia namba zifuatazo:- M – Pesa tumia namba: 0763 745 451 (Majina ni Augustine Mathias) Airtel Money tumia namba: 0786 881 155 (Majina ni Augustine Mathias) Baada kutuma pesa hiyo nitumie ujumbe kwenye namba ya airtel (0786 881 151 451) ukiwa na barua pepe yako ili nikutumie uchambuzi wa kanuni hizi moja kwa moja kwenye mtandao wako. UTAJIRI NI HAKI YAKO YA KUZALIWA "BEING RICH IS YOUR BIRTH RIGHT"

Karibuni kwenye fikra za kitajiri ili upate elimu hisiyokuwa na mwisho.

Born to Win ~ Dream Big 

Augustine Mathias Bilondwa
Namba ya Simu:      +255 786 881 155
Mwanzilishi wa Mtandao wa fikrazakitajiri.blogspot.com

Barua pepe:  fikrazatajiri@gmail.com